Тройкі ‘сляды зайца’ (Мат. Гом.). Параўн. у мове паляўнічых рус. тройка ‘ўчастак зайцавага шляху, па якім звярок прайшоў туды і назад тры разы’ (Сл. охот.). Да тройка 1, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
завярну́цца, -вярну́ся, -ве́рнешся, -ве́рнецца; -вярні́ся; зак.
1. Змяніць напрамак свайго руху або становішча свайго цела.
Вецер завярнуўся з другога боку.
Дарога завярнулася ўлева.
Сказаўшы гэтыя словы, ён завярнуўся.
2. Прыбыўшы ў якое-н. месца, хутка пакінуць яго (разм.).
З. і паехаць назад.
|| незак. заваро́чвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зваро́т, -у, М -ро́це, мн. -ы, -аў, м.
1. Вяртанне адкуль-н. назад, на ранейшае месца.
З. на радзіму.
Па звароце ў Мінск.
2. Заклік, выступленне, звернутае да каго-н.
З. дэпутатаў да народа.
3. У граматыцы: група слоў, якія ўтвараюць пэўнае адзінства, слоўны выраз.
Дзеепрыслоўны з.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
паве́к, прысл.
На доўгія гады, назаўсёды, навек. Трывог дакучлівыя цені Павек не прыйдуць больш назад. Астрэйка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рэгрэсі́ўны, ‑ая, ‑ае.
Які ідзе назад у сваім развіцці, вядзе да рэгрэсу. Рэгрэсіўныя змены. Рэгрэсіўны працэс.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рээвакуі́раваць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак. і незак., каго-што.
Вярнуць (варочаць) назад пасля эвакуацыі. Рээвакуіраваць завод.
[Ад лац. re — назад і эвакуіраваць.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Заўчора ’два дні таму назад’. Рус. дыял. завчера, завчёра ’тс’, польск. zawczora(j), славац. zavčerom, в.-луж. zawčerawšim, балг. за́вчера, макед. завчара ’тс’. Спалучэнне прыназоўніка за і прыслоўя ўчора (гл.). Шуба, Прыслоўе, 162.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Лаве́ты ’два дручкі, збітыя упоперак і пашыраныя назад, якія накладваюцца на воз замест драбін і служаць для перавозкі сена, снапоў і г. д.’ (Смул.) < польск. lawet, laweta ’лафет’ < ням. Lafette < фр. Iʼaffut ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Навярта́ць ’пагражаць’ (чачэр., Мат. Гом.). Няясна, ці звязана з вяртаць ’аддаваць назад’; магчымая сувязь праз аргатычнае навярнуць ’моцна ўдарыць’ ці рус. разм. дать сдачи ’пабіць’. Гл. таксама навярнуць ’нагаварыць на каго-н.’ (Гарэц.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
аднаву́хі, ‑ая, ‑ае.
З адным вухам. Набегаўшыся ўволю, .. [дзедаў] скакун з’явіўся назад, з’явіўся аднавухі, з абкарнаным хвастом.. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)