філёнга, ‑і, ДМ ‑нзе, ж.
Спец.
1. Тонкая дошка або фанера, якая ўстаўляецца ў дзвярную, паркетную або іншую раму.
2. Вузкая палоска, якая аддзяляе афарбаваную панель ад верхняй часткі сцяны. Працягнуць філёнгу.
[Ад ням. Füllung.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цалёўка, ‑і, ДМ ‑лёўцы; Р мн. ‑лёвак; ж.
Разм. Дошка таўшчынёй у адну цалю. Блізка ад вуліцы проці першага ганка стаяла студня са стрэшкай, зробленай з новых, жоўтых, пагабляваных сасновых цалёвак. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кла́дка, -і, ДМ -дцы, мн. -і, -дак, ж.
1. гл. класці.
2. Частка якой-н. пабудовы — тое, што зложана з цэглы, каменю (спец.).
Старажытная к.
3. Дошка, жэрдкі або некалькі пален, прыстасаваныя для пераходу цераз рэчку, канаву, гразкае месца і пад.
5. Невялікі драўляны памост на беразе рэчкі для паласкання бялізны, чэрпання вады.
6. Адкладванне яец насякомымі, птушкамі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кабы́ла, ‑ы, ж.
1. Самка каня. Жарэбная кабыла. □ Кожны цыган сваю кабылу хваліць. Прыказка.
2. Гіст. Дошка з выразам для шыі і рук, да якой прывязвалі для пакарання бізуном.
•••
Прышый кабыле хвост гл. прышыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падваро́тніца, ‑ы, ж.
Дошка, якая закрывае шчыліну паміж варотамі (радзей дзвярамі) і зямлёй. Бацька ў доўгім кажусе, перацягнуты рамянём, вымае падваротніцу і адчыняе вароты. Брыль. [Іван і Шмігельскі] абышлі вугал гумна, пераступілі цераз падваротніцу бакавых дзвярэй. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шалёўчына, ‑ы, ж.
Разм. Шалёвачная дошка. Бацька сам зрабіў.. [паліцу]. Абгабляваў дзве тоўстыя дошкі, уверсе пілкай закругліў іх, папраразаў па тры папярочныя пазы, упусціў у іх абгабляваныя шалёўчыны і прыбіў усё гэта да сцяны. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кляно́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да клёна. Кляновы ліст. // Зроблены з клёну. Кляновая лыжка. Кляновая дошка.
2. у знач. наз. кляно́выя, ‑ых. Сямейства дрэў і кустоў, да якога адносяцца клён, явар, чарнаклён і інш.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Стальні́ца ‘верхняя дошка, крышка стала’ (ТСБМ, Янк. 1), ‘дошчачка, на якой рэжуць сала, мяса, крышаць капусту і інш.’ (Сл. ПЗБ), ‘дошка столі’ (Янк. 1), стольні́ца ‘шуфляда ў стале’ (ТС), столны́ця, столнэ́ца ‘паверхня стала’, ‘шуфляда ў стале’, ‘дошчачка, на якой рэжуць гародніну, мяса’ (Сл. Брэс.). Дэрыват ад прым. *стольны < стол з суф. ‑іц(а).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пло́шка 1 ’бакавая частка ткацкага станка’ (брагін., Мат. Гом.), рус. арх. плашка ’кухонная дошка, кружок’. Са словазлучэння плоская дошка ў выніку семантычнай кандэнсацыі.
◎ Плошка 2 ’вялікая плоская лыжка, якой аграбалі рой пчол’. У выніку пераносу значэння (пад уплывам лексемы плоскі) з прасл. *ploskу ’плоскі, плыткі сасуд, міска’, якое было запазычана на Балканах з раманскіх дыялектаў, куды трапіла з герм. *flaskö, ці з ст.-в.-ням. fiaska са значэннем ’бутэлька’ (Трубачоў, Ремссл. терм., 293–294).
◎ Плошка 3 ’раздвоеная частка [у выглядзе дошкі], рыльца, на якое набіваліся сашнікі’ (Смул.). Да плаха, (гл.). Карэннае ‑о‑ пад уплывам лексемы дошка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
масці́на, ‑ы, ж.
Дошка або бервяно ў насціле моста. Масціны былі мокрымі. Яны не скрыпелі пад нагамі, як у пагодлівы дзень. Можна было прайсці масток і не заўважыць, каб пад ім не гаманіла, не шумела рака. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)