Перавалачы́ць (переволочы́ць) ’апрацаваць (грады)’ (хойн., Мат. Гом.), сюды ж піравалака́ць ’пасеяную і забаранаваную збажыну пераяжджаць бараной уздоўж загонаў’ (Варл.). Да пера- і валачы́ць са старым значэннем ’рыхліць (зямлю)’, з якім слова ўжывалася ў больш старажытныя часы, калі замест сахі або бараны выкарыстоўвалася вершаліна ’верхняя частка яліны з завостранымі сукамі’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ми́лость
1. (милосердие) лі́тасць, -ці ж., мі́ласць, -ці ж.;
2. (благоволение, одолжение) ла́ска, -кі ж.;
◊
смени́ть гнев на ми́лость змяні́ць гнеў на мі́ласць;
сда́ться на ми́лость победи́теля зда́цца на лі́тасць перамо́жцы;
втере́ться в ми́лость убі́цца ў ла́ску;
быть в ми́лости быць у ла́сцы;
из ми́лости з ла́скі;
ми́лости про́сим! бу́дзьце ласка́вы!, калі́ ла́ска!;
сде́лайте ми́лость зрабі́це ла́ску, бу́дзьце ласка́вы;
скажи́те на ми́лость скажы́це, калі́ ла́ска;
по ми́лости (кого, чьей) праз ла́ску (каго, чыю);
ми́лостью бо́жьей ла́скаю бо́жай;
оказа́ть ми́лость зрабі́ць ла́ску.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
надрукава́ны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад надрукаваць.
2. у знач. наз. надрукава́нае, ‑ага, н. Тое, што надрукавана. Тады ж Парамон і пачаў друкавацца. Колькі.. задавальнення ён перажыў, калі ўбачыў упершыню надрукаванае. Грамовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
няўро́кам, прысл.
Ненаўмысна; выпадкова. [Камандзір брыгады:] — У сон нешта хіліць... Як задрамлю няўрокам, разбудзі... Мележ. І калі якой парою Ты заблудзішся няўрокам, Дык гукні — і над зямлёю Пойдзе голас твой далёка. Кірэенка.
•••
Няўрокам кажучы гл. кажучы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
непаго́длівы, ‑ая, ‑ае.
Які вызначаецца дажджлівым, слотным надвор’ем. Пасля непагодлівых дзён з дажджамі і сцюдзёнымі вятрамі нарэшце ўсталявалася ціхае яснае надвор’е. Шчарбатаў. Дні, калі Рыгорку давялося замяняць бацьку, былі непагодлівыя — дажджлівыя і ветраныя. Краўчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
непрыня́цце, ‑я, н.
Адмаўленне ад прыняцця чаго‑н. Непрыняцце належных пер. □ Забеспячэнне іску дапускаецца ва ўсякім стане справы, калі непрыняцце мер забеспячэння можа ўскладніць або зрабіць немагчымым выкананне рашэння суда. Грамадзянскі працэсуальны кодэкс БССР.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паняво́лі, прысл.
Насуперак жаданню, па неабходнасці. — Паняволі будзеш пасціць, калі ў кубле пуста. Чарнышэвіч. [Марыля:] Як бы там сабе ні было, а нам трэба думаць, як далей жыць. Паняволі мусім сабе даваць якую раду. Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
папалу́днаваць, ‑ную, ‑нуеш, ‑нуе; зак.
Тое, што і паабедаць. [Зося:] — Вы, можа, пойдзеце ды папалуднуеце, калі вам не выпадала сёння паснедаць? Паслядовіч. // З’есці полудзень (у 3 знач.). [Хаўруснікі] прыехалі .. надвечар, і кожны пабег дадому папалуднаваць. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паражняко́м, прысл.
Разм. Без грузу, без паклажы, без пасажыраў. Калі вярталіся хлопцы паражняком, .. [Надзя] хуценька загружала іхнія насілкі. Грахоўскі. Ля нас паражняком праскочыла грузавая машына, а ззаду марудна цягнулася, ляскочучы на ўвесь лес, фурманка. Адамчык.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
по́дмазка, ‑і, ДМ ‑зцы; Р мн. ‑зак; ж.
Кавалачак сала, здору і пад., якім падмазваюць скавараду, калі пякуць бліны. Пахла подмазка ад скаварады пад прыпекам. Чорны. Дранікі на подмазцы. Ого! Гэта ежа. Няхай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)