жартаўлі́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Схільны да жартаў, ахвочы пажартаваць (пра чалавека). Мая цвёрда верыла ў сваё шчасце і, як раней, была вясёлая, жартаўлівая. Дуброўскі. // З адценнем жарту. Жартаўлівы тон.
2. Які ўспрымаецца як жарт, робіцца не ўсур’ёз. Жартаўлівыя частушкі. Жартаўлівая размова.
3. Вясёлы, гуллівы, гарэзлівы. Чакаю, каб на твар, заліты потам, Хоць раз павеяў вецер жартаўлівы. Васілёк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Памоўка ’гаворка (у прымаўцы: Пра воўка памоўка, а воўк і тут)’ (ТСБМ, Янк.), ’пагалоска; прымаўка; заручыны’ (Нас.), ’прымаўка’ (Мат. Гом.), ’пагалоска, паклёп’ (Мал.), помо́ўка ’гаворка, нагавор’ (ТС). Рус. помо́лвка ’чуткі, пагалоска; пагаворка, прымаўка; заручыны’, таксама ў фраз.: О волке помолвка, а волк и тут; укр. помо́вка ’прымаўка, пагаворка; размова, гаворка’. Суфіксальны дэрыват ад памовіць < мовіць < мова (гл.). Памаві́ска ’вымоўе, пагаворка, прымаўка’ (Сцяшк.), лічачы па суфіксацыі, відаць, з польск.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
разгово́р м. размо́ва, -вы ж., гаво́рка, -кі ж.;
◊
без (да́льних, ли́шних) разгово́ров без лі́шняй гаво́ркі;
и разгово́ра быть не мо́жет, и разгово́ра нет і гаво́ркі няма (не мо́жа быць);
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
буйны́, -а́я, -о́е; буйне́йшы.
1. Які складаецца з аднародных, больш чым сярэдняга памеру адзінак; падкрэслена вялікі па памеры.
Буйное зерне.
Буйныя літары.
Чалавек буйнога складу.
2. Вялікі па плошчы, колькасці, па канцэнтрацыі сродкаў.
Буйное прамысловае прадпрыемства.
Б. капітал.
3. Выдатны, найбольш прыкметны сярод іншых.
Б. спецыяліст.
Б. вучоны.
4. Важны, сур’ёзны.
Буйная размова.
5. Багаты, шчодры.
Буйная раса́.
6. Вялікі, хуткі, магутны.
Б. рост эканомікі.
7. Значны па выніках, важны па значэнні.
Буйная перамога.
8. Багаты, сакавіты.
Буйная збажына.
Усё на палях буйна (прысл.) красавала.
Буйная завязь.
Буйная зеляніна.
|| наз. бу́йнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адцягну́цца, ‑цягнуся, ‑цягнешся, ‑цягнецца; зак.
1. Павольна адысці, ад’ехаць убок. Абоз адцягнуўся ад вёскі.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Адвіснуць пад цяжарам. Галіна аднаго дрэва на самай дарозе адцягнулася ўніз. Чорны.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Адкласціся на пазнейшы час. Ад’езд адцягнуўся. □ [Люба] узрадавалася .. званку: нехта ідзе, і хоць на Нейкі час адцягнецца немінуча-непрыемная размова. Марціновіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ажы́ўлены, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад ажывіць.
2. у знач. прым. Вясёлы, бадзёры, узбуджаны. Калі Віктар адышоў, Мая, усё яшчэ ўзрадаваная, ажыўленая, са шчаслівымі іскрамі ў вачах, хапіла Мікалая за руку і засмяялася. Карпюк. Грукаючы ботамі, у пакой забег ажыўлены Валодзя. Даніленка. // Які выяўляе ажыўленне. Ажыўлены погляд. Ажыўленая ўсмешка. // Цікавы, жывы, займальны. Ажыўленая размова. // Поўны руху, мітусні, дзейнасці; шумны. Ажыўлены парк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гавэ́нда, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.
Абл. Гутарка, размова. Гардзіенка з гаспадыняй сардэчна вялі гавэнду і не бачылі нікога. С. Александровіч. Калі купляюць, імя не пытаюць. Навошта тое імя? З рук у рукі — і гавэнды няма. Ермаловіч. Аднойчы зусім яшчэ малады паніч Андрэй Полаз, наслухаўшыся ад гасцей гавэнды пра розныя паляванні, узяў крадком ад бацькі рагач і ўцёк з дому. Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ле́пет, ‑у, М ‑пеце, м.
Няскладная, невыразная мова дзіцяці. Лепет дзяцей напоўніў пакой. // Лёгкая, несур’ёзная размова; балбатня. Сваім лепетам Марта ажывіла хату. Гартны. // Невыразная, непераканаўчая гаворка, разважанне, тлумачэнне і пад. — Ты.. наглядай добра за вокнамі і дзвярыма, — загадаў .. [начальнік] чырвонаармейцу і накіраваўся ў хату, не зважаючы на лепет старшыні сельсавета. Крапіва.
•••
Дзіцячы лепет — пра што‑н. вельмі бездапаможнае, па-дзіцячаму наіўнае.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пярэ́чанне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. пярэчыць; заява аб нязгодзе з чым‑н. Ідэя стварэння адзінага аператыўнага кіраўніцтва атрадамі таксама не сустрэла пярэчанняў. Казлоў. [Варончык] першым выйшаў, падкрэсліўшы гэтым, што размова закончана і пярэчанняў быць не можа. Кавалёў.
2. Доказ таго, хто пярэчыць. Ён хоць і заходзіў сюды разам з Гаем, але не вельмі соваўся са сваімі пярэчаннямі і ініцыятывай. Машара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кле́іцца несов.
1. прям., перен. кле́иться;
ад смалы́ па́льцы кле́яцца — от смолы́ па́льцы кле́ятся;
размо́ва не к. — разгово́р не кле́ится;
спра́ва не́шта не к. — де́ло что́-то не кле́ится;
2. страд. кле́иться
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)