куса́чы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Тое, што і куслівы. Вялікія, нейкія рыжыя [камары] і надта ж кусачыя. Сачанка. «Які ж ты кусачы», — прыслухоўваючыся да яго фальцэту, не без злосці думаў Рудчанка. Сіўцоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Правале́нны ’акаянны, пракляты, надта скупы’ (Шат.), параўн. рус. перм. прова́льный (человек) ’акаянны, прапашчы чалавек’. Да праваліць < валіць. Параўн. семантыку прапашчы < пасці, падаць, а таксама праклён каб ты праваліўся!
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Надзвы́чай ’вельмі, надта; у высокай ступені’ (ТСБМ). Са спалучэння прыназоўніка над (выражэнне меры) і назоўніка звычай (гл.) у він. скл. Шуба (Прысл., 148) адносіць да прыслоўяў, утвораных нулявым суфіксам.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
караба́цісты, ‑ая, ‑ае.
Карабаты, з карабацінамі. Боты не надта хвацкія: да старых, абшарпаных халяў прышыў Адам галоўкі з траскучай карабацістай скуры. Навуменка. Карабацістыя цені, няўклюдныя, як пачвары, блукаюць па сценах. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
залама́ць, -ламлю́, -ло́міш, -ло́міць; -лама́ны; зак., што.
1. Сагнуўшы, надламаць.
З. галінку на дрэве.
2. Сагнуўшы, адкінуць уверх або назад.
З. рукі.
3. Запрасіць надта дорага (разм.).
З. страшэнную цану.
◊
Асінку заламаць (разм.) — даць зарок не рабіць што-н.
Заламаць шапку (разм.) — надзець набакір або ссунуць на патыліцу.
|| незак. зало́мліваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ператрыма́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак., што.
1. Пратрымаць надта доўга.
П. хлеб у печы.
П. негатывы ў праявіцелі.
2. Патрымаць неаднаразова ў сваіх руках што-н. або ўсё, многае.
Многа кніг ператрымаў у сваіх руках.
|| незак. ператры́мліваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. ператры́мка, -і, ДМ -мцы, ж. (спец.).
П. пры фатаграфаванні.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ве́льмі, прысл.
Надта, надзвычайна; дужа. Адразу было відаць, што гэта вельмі добры і вельмі дужы чалавек. Чарнышэвіч. Міколку стала вельмі горача, падкошваліся ногі. Лынькоў.
•••
Не вельмі (што) — не зусім добры, так сабе.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
надзі́ва, прысл.
Разм. Надзвычай; надта, вельмі. Гарнітур з-пад іголкі, І кашуля з узорам надзіва. Броўка. Восень у той год выдалася надзіва цёплая, ясная. Карпаў. Быў .. [Косця] надзіва маўклівы і вельмі старанны. Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
харашэ́ць, ‑эю, ‑эеш, ‑эе; незак.
Станавіцца больш прыгожым, прывабным. І харашэе з году ў год Мой родны, вольны край. Русак. Калі [Анатоль] усміхаўся, паказваючы свае прыгожыя белыя зубы, надта харашэў з твару. Адамчык.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
балахо́н, ‑а, м.
Вопратка з парусіны, палатна свабоднага крою, якую раней насілі сяляне. За вёскай Вера ўбачыла надта фацэтную чалавечую постаць, затуленую ў шырокі жоўтага колеру балахон. Асіпенка. // Разм. Пра шырокую бясформенную вопратку.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)