падступі́ць, -уплю́, -у́піш, -у́піць; зак.
1. да каго-чаго. Падысці блізка.
П. да дзіцяці.
Вёска падступіла да лесу (перан.).
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан., да чаго. Пра пачуцці, стан: з’явіцца, праявіцца ў якой-н. вобласці, у якім-н. месцы.
Падступіла (безас.) да сэрца.
Ком падступіў да горла.
|| незак. падступа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. по́дступ, -у, м.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кусо́к, -ска́, мн. -скі́, -ско́ў, м.
1. Адрэзаная, адбітая і пад. частка чаго-н.; кавалак.
К. цэглы.
К. мяса.
2. Наогул частка чаго-н.
К. жыцця.
3. Адзінка некаторых тавараў, што выпускаюцца паштучна.
К. мыла.
◊
Кусок у горла не лезе — немагчыма есці ад крыўды, перажыванняў і пад.
|| памянш. кусо́чак, -чка, мн. -чкі, -чкаў, м. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́кармак, ‑мка, м.
Жывёліна, выгадаваная, выкармленая ў хатніх умовах, без маткі. / у перан. ужыв. Пагард. Гэты кулацкі выкармак устроіў Апеньку спектакль, нібы бацькаў кулацкі хлеб дзярэ яму горла і ён кінуў бацьку. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гарлапа́ніць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; незак., што і без дап.
Разм. Моцна, на ўсё горла крычаць, пець; гарланіць. Недзе кудахтаюць куры, гарлапаніць певень. Бажко. У .. шынку ўжо гарлапанілі песню. Асіпенка. // Крыкліва гаварыць, спрачацца, дамагаючыся свайго.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прапаласка́ць, ‑лашчу, ‑лошчаш, ‑лошча; зак., што.
1. Памыць, палошчучы ў вадзе; выпаласкаць. Прапаласкаць бялізну.
2. Прамыць, прадэзінфіцыраваць паласканнем (рот, горла). Віцьку далі прапаласкаць рот нейкай вадой. Паўлаў.
3. і без дап. Паласкаць некаторы час.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
затыка́ть несов.
1. затыка́ць;
2. перен., прост. затыка́ць;
◊
затыка́ть рот (го́рло, гло́тку) (кому) затыка́ць рот (го́рла, гло́тку) (кому);
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Гардзе́ль 1 ’глотка, горла’ (Сл. паўн.-зах.), ’горла’ (Сцяшк.). Запазычанне з польск. gardziel ’тс’ (ужо ў ст.-бел. мове ў XVII ст. было ўзята з польск. гардель; гл. Булыка, Запазыч., 79). Да паходжання польск. слова гл. Слаўскі, 1, 258 (< зах.-слав. *gr̥t‑ělь).
Гардзе́ль 2 ’ліна’ (Сл. паўн.-зах.). Рус. гарде́ль, карде́ль ’ліна для падымання ветразя’. У рус. мове з гал. kardeel, kordêl ’ліна’ (а гэта з франц. cordelle). Гл. Фасмер, 1, 393. У бел. мову слова пранікла, відаць, з рус. мовы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вусёнак ’частка жака; рукаў, па якому рыба заходзіць у жак ці нерат’ (Касп.). Ад ву́сце ’горла ў жаку ці нераце’; параўн. смал. вустёнок ’уваход для рыбы ў вяршу, мярэжу’ (Мат., смал.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Гарла́ч ’збанок’, ’збанок з доўгім горлам’, ’збан’ (БРС, Нас., Касп.), гарла́ч, гарла́сьцік ’збанок без ручкі’ (Сцяшк., Бяльк.), рус. горла́ч. Паводле Трубачова (Ремесл. терм., 216), зыходзіць да прасл. *gъrdlačь (да *gъrdlo ’горла’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
паласка́ць, -лашчу́, -ло́шчаш, -ло́шча; -лашчы́; -ласка́ны; незак., што.
1. Прамываць пасля мыцця, апускаючы ў чыстую ваду.
П. бялізну.
2. Прамываць для ачысткі, дэзынфекцыі або з лячэбнай мэтай.
П. рот пасля яды.
П. горла.
|| зак. вы́паласкаць, -лашчу, -лашчаш, -лашча; -лашчы; -ласканы (да 1 знач.), адпаласка́ць, -лашчу́, -ло́шчаш, -ло́шча; -лашчы́; -ласка́ны (да 1 знач.) і прапаласка́ць, -лашчу́, -ло́шчаш, -ло́шча; -лашчы́; -ласка́ны.
|| наз. паласка́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)