маста́цкі, -ая, -ае.
1. Які мае адносіны да мастацтва, да дзейнасці ў галіне мастацтва.
Мастацкае вучылішча.
М. кіраўнік тэатра.
2. Які перадае рэчаіснасць у вобразах.
Мастацкая літаратура.
3. Які адпавядае патрабаванням мастацтва, эстэтычны, прыгожы.
Мастацкія асаблівасці рамана.
М. густ.
|| наз. маста́цкасць, -і, ж. (да 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Карча́га 1 ’пень, вывернуты з карэннем, корч’ (ТСБМ), да корч з прадуктыўным ва ўсходнеславянскіх мовах суфіксам ‑ага (SP, 1, 64).
Карча́га 2 ’амфара, гляк’ (ТСБМ) ’плецены сасуд з саломы, які мае форму караткашыйнага графіна’ (Касп., Нік. Очерки), укр. корчага ’сасуд з вузкім горлам’, рус. корчага, ст.-рус. кърчага, ст.-слав. кърчагъ, чэш. křčah, балг. кърчаг, серб.-харв. кр̀чаг. Прасл. kъrčaga можна тлумачыць як вытворную ад kъrkъ ’шыя’ і суфікса (j)aga‑ ’сасуд, які мае горла’ (параўн. назву сасуда гарлач) (Трубачоў, ЭИРЯ, 2, 1962, 39). Гэта версія мае яўныя перавагі перад версіяй аб цюрскім паходжанні слова (тур. korčak ’кішка, мех, бурдзюк’) (Фасмер, 2, 341).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Абры́дзень ’густая сетка для лоўлі рыбы’ (Касп.) < *брэдзень (параўн. рус. бредень, брести). Галосны кораня дысімілізаваўся, пачатковае а‑ мае пратэтычны характар.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Зеркі ’вочы’, ’іскры’, ’зоркі’ (Нас.). Відаць, утворана ад *zьr‑ з суф. ‑ък‑; корань, прадстаўлены ў зрэнкі, зрок, мае значэнне ’глядзець’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лызь-мызь ’трохі, лізь-мазь’ (Бяльк.). Да ліза́ць (гл.); мызь (ад мазь!) мае канчатак ‑ызь па аналогіі да першай часткі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Маку́х ’макуха’ (Бес.; Сл. Брэс.) пад уплывам польск. мовы мае м. р. (польск. makuch ’тс’). Тое ж укр. гуц. макух.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Нішкара́дзіна ’няўклюда’ (лід., Сл. ПЗБ). Відаць, да шкараць (< шкарадзь?), ’дрэнь, брыда’, шкаратны (< шкарадны) ’брыдкі, агідны’; ні (не?) мае ўзмацняльны характар.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рабо́к 1 ’рабчык’ (Дразд.). Гл. рабчык 1.
Рабо́к 2 ’грыб Panaeolus’ (Сярж., Грыбы). Ад рабы́ (гл.), паколькі грыб мае рабыя пласткі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сашніко́вы, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да сашніка, які мае сашнік. Сашніковая сеялка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
калю́чы, -ая, -ае.
1. Які мае калючкі, з калючкамі.
К. дрот.
Калючая ружа.
2. Які колецца, робіць уколы.
Калючая барада.
К. ржэўнік.
3. перан. Са злой насмешкай, нядобры.
Калючае слова.
К. позірк.
4. перан. Які непрыхільна, недаверліва ставіцца да ўсяго; нелюдзімы, злосны (пра чалавека).
|| наз. калю́часць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)