прарадзі́ма, ‑ы, ж.

Самае старажытнае, першапачатковае месца пражывання таго ці іншага племені, народа, той ці іншай пароды жывёл і пад.; месца, дзе першапачаткова зарадзілася, з’явілася што‑н.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

мо́кнуць, -ну, -неш, -не; мок, -кла; -ні; незак.

1. Станавіцца мокрым, вільготным.

М. пад дажджом.

2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Псавацца ад празмернай вільгаці.

Сена мокне.

3. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Ляжаць у вадзе або іншай вадкасці для набыцця пэўных якасцей.

Лён мокне.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

катале́псія, ‑і, ж.

Стан поўнай нерухомасці з застываннем чалавека ў той або іншай позе, які ўзнікае ад моцнага хвалявання, пры некаторых нервовых і псіхічных хваробах, пад уздзеяннем гіпнозу.

[Ад грэч. katálēpsis — схватванне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

тэксту́ра, ‑ы, ж.

Спец. Асаблівасці будовы цвёрдага рэчыва, абумоўленыя характарам размяшчэння яго састаўных частак (крышталяў, зерняў, слаёў). Тэкстура горных парод. Тэкстура драўніны. // Рэчыва той або іншай характэрнай будовы.

[Лац. textura.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ка́лька, -і, ДМ ка́льцы, мн. -і, ка́лек, ж.

1. Празрыстая папера або тканіна, пры дапамозе якой знімаюцца дакладныя копіі з чарцяжоў і малюнкаў.

2. Копія чарцяжа, малюнка на такім матэрыяле.

3. У мовазнаўстве: слова або выраз, утвораны па ўзоры слова або выразу з іншай мовы.

Слова «самавызначэнне» — к. рускага «самоопределеные».

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

проціва́га, -і, ДМ -ва́зе, ж.

1. Груз для ўраўнаважвання сіл, якія дзейнічаюць у машынах, збудаваннях (спец.).

2. перан. Тое, што процідзейнічае, процістаіць чаму-н. іншаму.

Адна думка служыць процівагай іншай.

◊

У процівагу, прыназ. з Д — у адрозненне ад каго-, чаго-н., супраць каго-, чаго-н.

Выставіць прапанову ў процівагу апаненту.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прыту́лак, -лку, м.

1. Месца, дзе можна ўратавацца ад каго-, чаго-н., адпачыць, прабыць патрэбны час.

Шукаць прытулку.

Права прытулку (права асобы, якая праследуецца дзяржавай, на абарону з боку іншай дзяржавы; спец.).

2. Дабрачынная ўстанова для выхавання сірот і беспрытульных дзяцей.

Дзіцячы п.

|| прым. прыту́лкавы, -ая, -ае (да 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

экску́рсія, -і, мн. -і, -сій, ж.

1. Паездка (калектыўная ці індывідуальная) куды-н., наведванне чаго-н. з навуковай, адукацыйнай ці іншай мэтай.

Э. ў музей.

Паехаць на экскурсію ў Мінск.

2. Група ўдзельнікаў такой паездкі, такога наведвання (разм.).

|| прым. экскурсі́йны, -ая, -ае (да 1 знач.).

Э. аўтобус.

Э. сезон.

Экскурсійнае бюро.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

іншазе́мны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да іншай дзяржавы, краіны; чужаземны. Іншаземная акупацыя. Іншаземныя захопнікі. Іншаземныя звычаі. □ Многія рэчы курганнага інвентару давалі аб’ектыўную магчымасць гаварыць аб іх іншаземным паходжанні. Ліс.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прышчэ́п, ‑а, м.

Расліна, якой перасаджаны орган іншай расліны; прышчэпленая расліна. [Картуль] пасадзіў пад рэчку сад з калгасных прышчэпаў. Пташнікаў. У гэтую восень будуць гатовы да перасадкі сорак тысяч прышчэпаў. Паслядовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)