сві́та¹, -ы, ДМ сві́це, мн. -ы, світ, ж.

1. Асобы, якія суправаждаюць якую-н. важную, высокапастаўленую асобу.

С. караля.

2. перан. Асобы, якія пастаянна, увесь час ходзяць за кім-н. (разм.).

Цэлая с. ходзіць за сястрой (многа паклоннікаў, ухажораў).

|| прым. сві́цкі, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

◎ Пу́рхлы ’наздраваты, порысты’: пурхлы хлеп, увесь у дзюрках (швянч., Сл. ПЗБ; Цых.), а таксама пра хваравітага, вялага, пухлага (ушач., Пан. дыс.); пу́рхны ’пухкі’ (Сл. ПЗБ) параўноўваецца з літ. purknus ’тс’ (там жа). Звязана з пу́рха (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

абзеляні́цца, ‑ніцца; зак.

Пакрыцца расліннасцю, зелянінай. Увесь пасёлак разросся, абзеляніўся і нагадвае далекаваты прыгарад. Кулакоўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

змалява́ць, -лю́ю, -лю́еш, -лю́е; -лю́й; -лява́ны; зак.

1. каго-што. Зрабіць копію з якога-н. малюнка, чарцяжа і пад., намаляваць з натуры.

З. бярозу.

2. што. Пакрыць што-н. скрозь малюнкамі.

З. увесь альбом.

3. што. Зрасходаваць на маляванне.

З. усю фарбу.

|| незак. змалёўваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прамо́кнуць, -ну, -неш, -не; прамо́к, -кла; -ні; зак.

1. Прапусціўшы вільгаць, стаць мокрым, вільготным.

Кашуля прамокла ад поту.

Прамоклі ногі ад расы.

2. Пра чалавека: трапіўшы пад дождж ці ў сырое, мокрае месца, апынуцца ў мокрым адзенні, абутку.

Ён увесь прамок.

|| незак. прамака́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

наха́пкам, прысл.

Разм. Спехам, наспех; на скорую руку. Валька сёрбаў нахапкам, увесь час хваліў юшку. Савіцкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пралямантава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; зак.

1. Моцна, працягла пракрычаць.

2. Лямантаваць некаторы час. Пралямантаваць увесь дзень.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Зусі́м дыял. заўсем, заўсём (Сл. паўн.-зах.). Рус. зах.-бранск. зусим ’тс’, укр. зо́всім, зусі́м ’тс’. Параўн. рус. совсем, бел. уст. дыял. саўсім, саўсем. Спалучэнне прыназоўніка з (с < sъn) з тв. скл. адз. л. займенніка уве́сь (< vьsь). Шуба, Прыслоўе, 149.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Саўсі́м ’зусім’ (Некр., Шат., Бяльк., Янк. 3., Нар. лекс., Жд. 1), саусём, саўсе́м, саўсі́м ’тс’ (Сл. ПЗБ), саўсём, сусі́м ’тс’ (мін., Жыв. сл.). З прыст. с‑, са‑ і тв. склону займ. увесь; Карскі 2-3, 76; Шуба, Прыслоўе, 149. Параўн. зусім.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

жыццяпі́с, ‑у, м.

Апісанне чыйго‑н. жыцця; біяграфія. Вася адным дыханнем выпаліў увесь свой нядоўгі жыццяпіс. Мележ.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)