вахла́к, ‑а, м.
Пагард. лаянк. Нерастаропны, прастакаваты чалавек. Пан абняў прэлата і разгладзіў вусы: — Чокнемся? Не ўсе ж тут вахлакі і трусы. Бажко. // Неахайны з выгляду чалавек. Хадзіць вахлаком.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
самаўла́дны, ‑ая, ‑ае.
1. Заснаваны на самаўладдзі, які з’яўляецца праяўленнем самаўладдзя. Самаўладны парадак. // Які валодае неабмежаваным правам распараджацца, загадваць. Самаўладны пан.
2. Тое, што і самаўладарны (у 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
міжле́ссе, ‑я, н.
Месца сярод лесу, паміж лясамі. Невялічкая вёска ўзнікла тут, па словах старых, гадоў з сотню таму назад, калі старыцкі пан перасяліў некалькі сялян .. у глухое міжлессе. Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
начмуці́ць, ‑мучу, ‑муціш, ‑муціць; зак.
Разм. Нагаварыць абы-чаго, увесці ў зман; дурманіць. Начмуціў пан ойча, як чараўнік... Нагнаў столькі туману, што бедны Клеманс ледзь не захлынуўся ў ім. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сыча́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Разм. Сыцець. [Іван:] — Мяса ідзе на птушкаферму, а куры ад гэтага, знаеш, як сычаюць? Кулакоўскі. І ёсць жа прыказка такая: «Кляні ты пана — пан сычае!» Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
улюбёнец, ‑нца, м.
Той, каго асабліва любяць, цэняць; пястун, любімчык. Пан загадаў вяселле свайго ўлюбёнца адзначыць багатым і вясёлым банкетам. Машара. Хлопчык усцешыўся, пагладзіў вялікага адгадаванага ката, князевага ўлюбёнца. Гарэцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Гарлапа́н ’гарлапан’ (БРС, Бяльк.), гарлапа́ніць (БРС). Рус. горлопа́н ’тс’. Паводле Фасмера (1, 442, са спасылкай на Сабалеўскага, РФВ, 71, 443), складанае слова: горло + пан. Іначай Шанскі, 1, Г, 136: утварэнне суфіксам ‑ан ад *горлопа ’крыкун’ (< горло).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ма́льчык ’хлопчык’ (лудз., Сл. ПЗБ; ушац., Пан. дыс.), малчык (Растарг.), мальчы́шка ’хлапчук, хлопчык’ (в.-дзв., Сл. ПЗБ, Бяльк.), мальчы́шачка ’тс’ (Растарг.). З рус. мальчик, мальчишка. Параўн., аднак, ст.-серб.-харв. malьcikъ ’тс’ (у Дзечанскай дароўнай грамаце).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пу́рхлы ’наздраваты, порысты’: пурхлы хлеп, увесь у дзюрках (швянч., Сл. ПЗБ; Цых.), а таксама пра хваравітага, вялага, пухлага (ушач., Пан. дыс.); пу́рхны ’пухкі’ (Сл. ПЗБ) параўноўваецца з літ. purknus ’тс’ (там жа). Звязана з пу́рха (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дапе́рці, ‑пру, ‑прэш, ‑прэ; ‑пром, ‑праце; зак.
Разм.
1. Хутка даехаць, дабегчы куды‑н. Пан Адам ледзьве ўнёс ногі. Дапёр да самай Варшавы. Новікаў.
2. каго-што. Хутка даставіць куды‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)