стырно́, ‑а, н.
1. Руль. Камбайн папыхвае дымком, Здаецца — люльку курыць. Сядзіць Аўдуля за стырном, Пад сонцам вочы жмурыць. Калачынскі.
2. перан.; чаго або якое. Кніжн. Тое, пры дапамозе чаго кіруюць чым‑н. Наша партыя .. разбіла і скінула ўладу капітала ў Расіі і ўзяла дзяржаўнае стырно ў свае рукі. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падкуры́ць, ‑куру, ‑курыш, ‑курыць; зак., каго-што.
1. Абкурыць злёгку, нямнога. Падкурыць пчол. □ — Нібы чорт зеллем паганым падкурыў хату Супрона Дразда і Змітрука Карча, — казалі сяляне, чуючы кожны дзень, сварку ў іх хатах. Чарот.
2. Падвэндзіць. — Ядлоўцам я .. кумпячкі падкуру, каб не залежваліся. Бажко. Частку [рыбы] засмажылі, а частку падкурылі ды павесілі сушыцца. Маўр.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пыл (род. пы́лу) м., пыль ж.;
○ касмі́чны п. — косми́ческая пыль;
◊ аж п. куры́ць — дым коромы́слом; пыль столбо́м;
пуска́ць п. у во́чы — пуска́ть пыль в глаза́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
абкуры́ць, ‑куру, ‑курыш, ‑курыць; зак., каго-што.
1. Абдаць каго‑, што‑н. дымам. Абкурыць пчол. □ [Бешчат:] — Але вы не стрымлівайце сябе, мяне ўжо так абкурылі, што нават кашуля смярдзіць ад дыму. Бажко.
2. Зрабіць што‑н. рудым, чорным ад дыму. Абкурыць пальцы.
3. Разм. Скурыць чый‑н. тытунь, папяросы.
4. Карыстаючыся, зрабіць больш зручным, прыемным для курэння. Абкурыць люльку.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
насмакта́цца, ‑смакчуся, ‑смокчашся, ‑смокчацца; зак.
1. Смокчучы, напіцца чаго‑н.; уволю, многа пасмактаць. Насмокчуцца [мурашкі] соку і не могуць утрымацца, падаюць уніз — як спелыя ягады. Кандрусевіч.
2. перан. Разм. Уволю накурыцца. Пакуль не насмокчуцца [бацька і Пашка], пакуль злёгку не пойдуць кругам галовы ад моцнага самасаду, будуць курыць і маўчаць. Паўлаў.
3. перан. Груб. Напіцца п’яным.
•••
Насмактацца крыві чыёй — тое, што і напіцца крыві (гл. напіцца).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
копти́ть несов.
1. (вялить в дыму) вэ́ндзіць;
2. (испускать копоть) курэ́ць, куро́дыміць, курады́міць;
ла́мпа копти́т ля́мпа куры́ць;
3. (покрывать копотью) заку́рваць, закуро́дымліваць, закурады́мліваць;
◊
копти́ть не́бо пренебр. смуро́дзіць свет;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
перестава́ть несов. перастава́ць; пакіда́ць; (утихать) сціха́ць (без неопределённой формы глагола);
он не перестава́л кури́ть ён не перастава́ў (не пакіда́ў) куры́ць;
дождь не перестава́л дождж не сціха́ў (не перастава́ў).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
піць, п’ю, п’еш, п’е; п’ём, п’яце́, п’юць; піў, піла́, -ло́; пі; пі́ты; незак.
1. што і без дап. Глытаць вадкасць.
П. каву.
Хочацца п.
2. Тое ж пра віно, спіртныя напіткі.
П. за чыё-н. здароўе.
Пі — хоць заліся! (пра вялікую колькасць спіртных напіткаў; разм.).
3. Ужываць спіртное; п’янстваваць.
Муж не п’е і не курыць.
П. без просыпу.
◊
Як піць даць (разм.) — напэўна, абавязкова.
|| зак. вы́піць, -п’ю, -п’еш, -п’е; -і́ты (да 1 і 2 знач.).
|| наз. піццё, -я́, н. і пітво́, -а́, н. (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
смалі́ць², смалю́, сма́ліш, сма́ліць; сма́лены; незак.
1. каго-што. Апякаць агнём, чымсьці гарачым.
С. пальцы запалкай.
2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Абдаваць гарачынёй, прыпякаць (пра сонца).
Нясцерпна смаліць сонца.
3. каго-што. Абпальваючы агнём, знішчаць рэштку пуху, шэрсці і пад.
С. свінню.
С. качку.
4. што і без дап. Курыць (разм.).
Цэлы дзень дзед смаліць люльку за люлькай.
|| зак. абсмалі́ць, -смалю́, -сма́ліш, -сма́ліць; -сма́лены (да 1 і 3 знач.) і асмалі́ць, асмалю́, асма́ліш, асма́ліць; асма́лены (да 1 і 3 знач.).
|| наз. смале́нне, -я, н. (да 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пыл, -у, м.
1. Найдрабнейшыя сухія часцінкі, якія лятаюць у паветры або аселі на паверхню чаго-н.
Сціраць п. з мэблі.
Дарожны п.
Аж п. курыць.
П. у вочы пускаць (перан.: хвалячыся, абманваць; разм.).
2. Тое, што і пылок (у 2 знач.).
|| памянш. пыло́к, -лку́, м. (да 1 знач.).
|| павел. пылі́шча, -а, н. (да 1 знач.; разм.).
|| прым. пы́льны, -ая, -ае (да 1 знач.) і пылавы́, -а́я, -о́е (да 1 знач.).
Пыльнае паветра.
Пылавыя буры (буры, якія ўзнімаюць пыл, пясок, слаі ўрадлівай глебы і пераносяць іх за тысячы кіламетраў).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)