Verbum

wénden

* vi

1.

vt

1) (толькі па слаб.спр.) пераваро́чваць; ніцава́ць (вопратку)

2) паваро́чваць, варо́чаць; круці́ць

kein Áuge von j-m ~ — не зво́дзіць вачэ́й з каго́-н.

das Heu ~ — варо́чаць се́на

bítte ~! — глядзі́ на адваро́це!

3) (an A) тра́ціць, выдатко́ўваць, расхо́даваць (што-н. на што-н.)

er hat viel Mühe und Kraft darán gewándt — ён прыкла́ў да гэ́тага мно́га сіл і намага́нняў

4) (толькі па слаб.спр.) паваро́чваць (назад)

2.

(sich)

1) паваро́чвацца; абаро́чвацца

sich zur Flucht ~ — кі́нуцца [пусці́цца] наўцёкі

2) (an j-n) звярта́цца (да каго-н.)

3) (толькі па слаб. спр.) мяня́цца, перамяня́цца (пра надвор’е і г.д.)

◊ das Blatt hat sich gewéndet — ≅ сітуа́цыя (рэ́зка) змяні́лася

Wílle

m -ns, -n рэдка pl во́ля

Ménschen gúten ~ns — лю́дзі до́брай во́лі

es war dein éigener ~ — ты сам хаце́ў гэ́тага

er soll séinen ~n háben — няха́й бу́дзе так, як ён хо́ча

j-m séinen [den] ~ tun* — вы́канаць чыё-н. жада́нне; зрабі́ць так, як хто-н. хо́ча

séinen létzten ~n tun* — вы́казаць сваю́ апо́шнюю во́лю, скла́сці завяшча́нне

séinen ~n dúrchsetzen — настая́ць на сваі́м

j-m séinen [állen] ~n lássen* — даць каму́-н. магчы́масць дзе́йнічаць так, як ён хо́ча

beim bésten ~n — пры ўсі́м жада́нні

es steht in séinem ~n — гэ́та зале́жыць ад яго́

etw. mit ~n tun* — зрабі́ць што-н. наўмы́сна

j-m zu ~n sein — быць пако́рлівым чыёй-н. во́лі; быць гато́вым вы́канаць чыю́-н. во́лю

er ist voll gúten ~ns — у яго́ мно́га [по́ўна] до́брых наме́раў

Welt

f -, -en

1) свет

die gróße ~ — вялі́кі свет, вышэ́йшае грама́дства

die Álte ~ — Стары́ свет

die Néue ~ — Но́вы свет

am Énde der ~ — на краі́ све́ту

durch die wéite ~ zíеhen* — вандрава́ць па бе́ламу све́ту

sich in der Welt úmsehen* — паглядзе́ць свет

zur ~ kómmen*, das Licht der ~ erblícken — з’яві́цца на свет, нарадзі́цца

Kínder zur ~ bríngen*, Kínder in [auf] die ~ sétzen — нараджа́ць [пуска́ць] дзяце́й на свет

j-n, etw. aus der ~ scháffen — пако́нчыць з кім-н., чым-н., ліквідава́ць, зні́шчыць каго́-н., што-н., адпра́віць каго́-н. на той свет

aus der ~ géhen* — паме́рці

um álles in der ~! — дзе́ля ўсяго́ свято́га!

um nichts auf der ~! — ні за што на све́це; ні ў цкім вы́падку

2)

álle ~, die gánze ~ — уве́сь свет, усе́ лю́дзі

wie in áller ~? — і як то́лькі?

3)

es wird die ~ nicht kósten! — гэ́та не бу́дзе до́рага каштава́ць!

das ist nicht álle ~ wie viel — гэ́та не так ужо́ мно́га

Wásser

n -s, - i Wässer

1) вада́

flíeßendes ~ — прато́чная вада́

~ tréten* — пла́ваць сто́ячы [слупко́м]; жарт. пераміна́цца з нагі́ на нагу́ (ад збянтэжанасці, хвалявання)

zu [auf dem] ~ — па вадзе́

zu ~ und zu Lánde — на мо́ры і на су́шы

übers gróße ~ fáhren* — е́хаць [плыць] це́раз Атланты́чны акіцн

etw. únter ~ sétzen — затапі́ць што-н. (мясцовасць і г.д.)

ihm läuft das ~ im Múnde zusámmen — у яго́ слі́нкі цяку́ць

er hat ~ — у яго́ вадзя́нка

das ~ ábschlagen* [lássen*] — мачы́цца

◊ das ~ steht ihm bis an den Hals — ≅ ён у ве́льмі ця́жкім стано́вішчы

j-n über ~ hálten* — аказа́ць падтры́мку каму́-н.

das ~ pflügen — ≅ таўчы́ ваду́ ў сту́пе

ein Schlag ins ~ — дарэ́мны крок

álle ~ auf séine Mühle ríchten — імкну́цца то́лькі да ўла́снай вы́гады

stílle ~ sind tief — ці́хая вада́ грэ́блю рве

da fließt noch viel ~ den Berg hináb — ≅ яшчэ́ мно́га вады́ сплыве́

er ist mit állen ~n gewáschen — ён прабе́глы чалаве́к

hier [da] wird auch nur mit ~ gekócht, es wird [überáll] mit ~ gekócht — ≅ гэ́та ро́біцца ўсю́ды адно́лькава, лю́дзі ўсю́ды адно́лькавыя [адны́ і ты́я ж]

2)

Kölnisches ~ — адэкало́н

ságen

vt

1) гавары́ць, каза́ць

man sagt — ка́жуць

das lässt sich leicht ~ ! — лёгка каза́ць!

geságt – getán — сказа́ў – зрабі́ў

wie man zu ~ pflegt — як ка́жуць, як гаво́рыцца, як той каза́ў

so zu ~ — так бы мо́віць

wenn man so ~ darf — калі́ мо́жна так сказа́ць [вы́разіцца]

das muss man ~ — гэ́та трэ́ба прызна́ць

dagégen ist nichts zu ~ — су́праць гэ́тага не прыхо́дзіцца пярэ́чыць

j-m etw. ~ lássen* — перада́ць каму́-н. (на словах, праз трэцюю асобу)

lássen Sie sich geságt sein! — ма́йце гэ́та на ўва́зе, по́мніце пра гэ́та! (з пагрозай)

sich (D) etw. nicht zwéimal ~ lássen* — не застаўля́ць сябе́ ўпро́шваць

damit ist álles geságt — гэ́тым усё ска́зана

es ist nicht zu viel geságt — без перабо́льшвання мо́жна сказа́ць

2) зна́чыць

das hat nichts zu ~ — гэ́та нічо́га не зна́чыць

◊ ságe und schréibe — літара́льна, сло́ва ў сло́ва; сама́е ма́лае, ні даць, ні ўзяць

ságe und schréibe húndert Éuro — пішу́ про́піссю: сто е́ўра

das hat mich, ságe und schréibe, húndert Éuro gekóstet — я за гэ́та заплаці́ў ні мно́га, ні ма́ла – сто е́ўра

ich hábe ihn, ságe und schréibe, zéhnmal gefrágt — я пыта́ўся ў яго́ літара́льна дзе́сяць разо́ў

er hat hier nichts zu ~ — ён тут не распараджа́ецца

gében

*

1.

vt

1) дава́ць

gern ~ — быць шчо́дрым

j-m das Recht ~ — дава́ць каму́-н. пра́ва

den Áusschlag ~ — быць выраша́льным

2) дава́ць, падава́ць, праця́гваць

den Arm ~ — (па)да́ць руку́ (каб абаперціся)

die Hand ~ — пада́ць руку́ (вітаючыся)

3) дава́ць, уруча́ць

j-m den Ábschied ~ — даць адста́ўку каму́-н.

4) дава́ць (даваць у карыстанне што-н.; даваць магчымасць рабіць што-н., карыстацца чым-н.)

éine Wóhnung ~ — дава́ць кватэ́ру

Ánlass ~ — даць падста́ву [зачэ́пку]

5) дава́ць, арганізо́ўваць, нала́джваць, спраўля́ць

ein Éssen ~ — даць (зва́ны) абе́д

ein Fest ~ — нала́дзіць свя́та

ein Stück ~ — cта́віць п’е́су

6)

(kéine) Náchricht von sich (D) ~ — (не) дава́ць аб сабе́ знаць

von sich (D) ~ — дава́ць гук; фіз. вылуча́ць, выдзяля́ць

7)

éine gúte Erzíehung ~ — даць до́брае выхава́нне

j-m das Geléit ~ — право́дзіць, суправаджа́ць каго́-н.

Réchenschaft ~ — дава́ць [рабі́ць] справазда́чу

Únterricht ~ — дава́ць уро́кі

séine Zúsage ~ — даць зго́ду

8)

sich (D) Mühe ~ — намага́цца

9)

j-m etw. zu verstéhen* ~ — даць каму́-н. зразуме́ць што-н.

zu dénken* ~ — наве́сці на ро́здум

etw. darán ~ — ахвярава́ць чым-н.

2.

vimp

es gibt (A) — ёсць, існуе́ (што-н.)

was gibt's? — што зда́рылася? што тако́е?

es gibt viel zu tun* — рабо́ты мно́га

es gibt Régen — бу́дзе дождж

3.

(sich)

1) аддава́цца, упада́ць

sich gefángen ~ — здава́цца ў пало́н

sich zu erkénnen* ~ — назва́ць сваё імя́

sich in etw. (A) ~ — скары́цца, пакары́цца чаму́-н.

2) трыма́ць сябе́, паво́дзіць сябе́

3) прахо́дзіць, утрэ́сціся

das gibt sich álles — усё ўтрасе́цца