мно́га, прысл.
1. У вялікай колькасці, дастатковай колькасці.
М. гадоў прайшло.
М. ведае.
2. у знач. вык. Больш, чым патрэбна.
Гэтага мне м.
3. (пры выш. ст. і з прыназ. «на»). Значна, у значнай ступені.
М. больш.
На многа раней.
◊
Ні многа ні мала (разм.) — якраз столькі, колькі трэба.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
мно́га нареч.
1. в разн. знач. мно́го;
м. ве́даць — мно́го знать;
м. прасі́ць — мно́го проси́ть;
2. в знач. сказ. мно́го;
гэ́тага мне м. — э́того мне мно́го;
◊ ні м. ні ма́ла — ни мно́го ни ма́ло;
м. ду́маць пра сябе́ — мно́го мнить о себе́;
ці м., ці ма́ла — до́лго ли, ко́ротко ли;
м. шу́му з нічо́га — погов. мно́го шу́ма из ничего́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
мно́га, прысл.
1. У вялікай колькасці, у вялікай ступені; не мала. Лес быў вялікі і глухі, зверыны рознай ды птаства многа вадзілася. Чарнышэвіч. Гэты вечар даў многа спакою Марыне Паўлаўне. Зарэцкі. // (пры выш. ст. і з прыназ. «на»). Значна, у значнай ступені. Многа больш. На многа раней. □ На многа вёрст былі відаць з гары Адсюль палі жытоў і канюшыны. З. Астапенка.
2. Больш, чым патрэбна; лішне. Так ужо многа даставалася беднаму Цімошку з-за гэтага чорнага быка. Пападала яму ад чужых, пападала і ад сваіх. Колас.
•••
Ні многа ні мала — якраз столькі, роўна столькі (звычайна пра вялікую колькасць чаго‑н.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мно́га прысл viel;
мно́га раз víele Mále, víelmals;
ве́льмі мно́га sehr viel;
мно́га тысяч víele Táusende, Táusende und Ábertausende;
◊ ні мно́га ні ма́ла nicht mehr und nicht wéniger;
хто мно́га жада́е, нічо́га не ма́е wer viel wünscht, dem fehlt viel;
дзе ня́нек мно́га, там дзіця́ бязно́га ́≅ víele Köche verdérben den Breiмногавуго́льнік м матэм гл шматкутнік, шматвугольнік
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Многа, мно́го, драг. мны́го ’шмат; больш, чым патрэбна, лішне’, ’часта, значна’ (ТСБМ, Яруш., Бяльк., ТС, Сл. ПЗБ); а таксама ’многае, многія’ (ТСБМ). Ст.-бел. многый ’вялікі, істотны, сур’ёзны, моцны’, многые, многи (мн. л.) ’шматразовы, шматлікі’. Укр. мно́го, рус. мно́го, мно́гий, ст.-рус. много, многий, мъногый, польск. mnogo, mnogi, н.-луж. m(ł)ogi, чэш., славац. mnoho, mnohý, славен. mnógo, mnȏg, vnogo, серб.-харв. мно̑г, мно̏го, mnógo, mlogo, макед. многу, балг. много, ст.-слав. м(ъ)ного, м(ъ)ногъ, м(ъ)ножити. Прасл. mъnogo, mъnogъ, якое супастаўляецца з гоц. manags ’шматлікі’, ст.-в.-ням. manag ’іншы, некаторы’, ст.-ірл. menice ’часты, шматлікі’ (Фасмер, 2, 633–634). Насуперак шматлікім аўтарам Бязлай (2, 190) не адносіць сюды літ. minià ’натоўп’ і, як і Фасмер, адмаўляе герм. паходжанне прасл. лексем. Ён зыходзіць з і.-е. *men(e)gh‑/*mn̥gh‑: ст.-інд. *magha‑ ’падарунак’ (гл. Майргофер, 2, 546); Махэк₂ (370) яшчэ супастаўляе з лац. magnus, ст.-грэч. μέγασ ’вялікі’, хец. mekki ’шматлікі’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
мно́га-мно́га нареч. мно́го-мно́го
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
многа, шмат, багата, нямала, незлічона, нязлічана, безліч, не злічыць, лічыць не злічыць, процьма, маса, вялікая колькасць, незлічоная колькасць; парадкам, ніштавата, бачана-нябачана, навалам, гібель, гіблота (разм.); сіла, моц, хмара, лавіна, бездань, лес, мора, акіян, сто, мільён, мільярд, поўна, горы, рой, цьма (перан.) □ без ліку, не абабрацца, не прабіцца, не перарабіць, аж цёмна, цьма цьмушчая, цьма цьмой, непачаты край, ні канца ні краю, куры не клююць, па вушы, па горла, дай божа, да чорта, да халеры, як бобу, як грыбоў, як сабак, цэлы воз, вазамі вазі, цэлы мех, хоць адбаўляй, хоць заваліся, хоць заліся, хоць засыпся, хоць каўшом бяры, хоць касу закладай, хоць гаць гаці, хоць рэкі прудзі, хоць равы масці, кішмя кішыць, да гібелі
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
многа... (а таксама мнага...).
Першая састаўная частка складаных слоў, якая адпавядае па значэнню слову «многа», напрыклад: многакватэрны, многаматорны, многаметровы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
многа... (а таксама мнага...).
Першая састаўная частка складаных слоў са знач. многа, напр.: многавяковы, многазямельны, многамільённы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
мнага... (гл. многа...).
Першая састаўная частка складаных слоў, ужыв. замест «многа...», калі націск падае на першы склад другога слова, напр.: мнагалюдны, мнагаструнны, мнагаборства.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)