Verbum

líegen

* vi

1) ляжа́ць

2) мясці́цца; быць разме́шчаным, знахо́дзіцца

zugrúnde [zu Grúnde] ~ — ляжа́ць у асно́ве [падму́рку]

auf der Hand ~ — быць відаво́чным

3) быць, знахо́дзіцца (у якім-н. стане)

im Wéttbewerb vórne ~ — лідзі́раваць у спабо́рніцтве

mit j-m im Prozéss ~ — судзі́цца з кім-н.

in der Schéidung ~ — разво́дзіцца

auf der Láuer ~ — ляжа́ць [сядзе́ць] у заса́дзе

auf der Zúnge ~ — круці́цца на язы́ку

j-m zur Last ~ — абцяжа́рваць [турбава́ць] каго́-н.

wie die Dínge ~ — як выгляда́юць спра́вы

die Sáche liegt so — спра́ва ідзе́ так

das liegt mir nicht — гэ́та не па мне, гэ́та мне не падыхо́дзіць

worán liegt es? — у чым спра́ва?

es liegt an dir — гэ́та зале́жыць ад цябе́

~ bléiben* — застава́цца [праця́гваць] ляжа́ць

die Árbeit bleibt líegen — рабо́та стаі́ць (на ме́сцы)

~ lássen* — пакіда́ць, забыва́ць дзе-н.

◊ j-n links ~ lássen* — 1) забы́ць пра каго́-н.; 2) ігнарава́ць каго́-н.

tréffen

*

1.

vt

1) папада́ць, трапля́ць (у мэту, y цэль)

das Ziel ~ — тра́піць у цэль

vom Blitz getróffen — забі́ты [паражо́ны] мала́нкай

den ríchtigen Ton ~ — папа́сці ў тон

sich getróffen fühlen — адчува́ць сябе́ знява́жаным [абра́жаным]

2) напатка́ць, зда́рыцца (пра няшчасце)

ein Únglück traf ihn — яго́ напатка́ла [спасці́гла] няшча́сце

3) сустрака́ць, спатка́ць

4) датыка́цца (каго-н.), закрана́ць (каго-н.); адно́сіцца, ста́віцца (да каго-н., чаго-н.); ты́чыцца, даты́чыцца (каго-н., чаго-н.)

die Bemérkung trifft ihn — заўва́га ты́чыцца яго́

wen trifft die Schuld? — хто вінава́ты?

5)

das Bild ist gut getróffen — фатагра́фія ве́льмі ўда́лая

◊ den Nágel auf den Kopf — ~ ≅ тра́піць у кро́пку

éine Entschéidung ~ — прыма́ць рашэ́нне

ein Ábkommen ~ — заключа́ць пагадне́нне

2.

vi (auf A) натыка́цца; (рапто́ўна) напатка́ць

3.

(sich)

1) сустрака́цца

wóllen wir uns héute ~ — сустрэ́немся сёння

2) здара́цца, надара́цца

es traf sich so, dass… — зда́рылася так, што…

gut

(comp bésser, superl best)

1.

a до́бры, харо́шы, дабрацкасны, прыда́тны

~en Ábend! — до́бры ве́чар!

~en Mórgen! — до́брай ра́ніцы!

~e Nacht! — дабра́нач!

~en Tag! — до́бры дзень!

~en Erfólg! — жада́ю по́спеху!

~e Réise! — шчаслі́вай даро́гі!

Séien Sie so ~! — бу́дзьце так ласка́вы!

der ~e Hírt(e) — до́бры па́стыр, Хрысто́с

éine ~e Haut und ~e Séele — до́брая душа́, дабра́к

◊ ~e Míene zum bösen Spiel máchen — рабі́ць до́брую мі́ну пры дрэ́ннай гульні́

éiner ist so ~ wie der ándere — ≅ або́е рабо́е

2.

adv до́бра

~! — до́бра!

kurz und ~ — адны́м сло́вам

schon ~! — до́бра!, ну, до́бра!, у зго́дзе!

möglichst ~ — найле́пшым чы́нам

so ~ wie — ама́ль, ні́бы

so ~ wie nichts — ама́ль (што) нічо́га

er hat es ~ — яму́ жыве́цца до́бра

du hast ~ réden — табе́ до́бра гавары́ць

~er Dínge sein — быць у до́брым настро́i [гумо́ры]

j-m ~ sein — любі́ць каго́-н., до́бра ста́віцца да каго́-н.

~ zwei Dútzend — по́ўныя два ту́зіны

◊ wer ~ sitzt, rücke nicht — ≅ ад дабра́ дабра́ не шука́юць

Welt

f -, -en

1) свет

die gróße ~ — вялі́кі свет, вышэ́йшае грама́дства

die Álte ~ — Стары́ свет

die Néue ~ — Но́вы свет

am Énde der ~ — на краі́ све́ту

durch die wéite ~ zíеhen* — вандрава́ць па бе́ламу све́ту

sich in der Welt úmsehen* — паглядзе́ць свет

zur ~ kómmen*, das Licht der ~ erblícken — з’яві́цца на свет, нарадзі́цца

Kínder zur ~ bríngen*, Kínder in [auf] die ~ sétzen — нараджа́ць [пуска́ць] дзяце́й на свет

j-n, etw. aus der ~ scháffen — пако́нчыць з кім-н., чым-н., ліквідава́ць, зні́шчыць каго́-н., што-н., адпра́віць каго́-н. на той свет

aus der ~ géhen* — паме́рці

um álles in der ~! — дзе́ля ўсяго́ свято́га!

um nichts auf der ~! — ні за што на све́це; ні ў цкім вы́падку

2)

álle ~, die gánze ~ — уве́сь свет, усе́ лю́дзі

wie in áller ~? — і як то́лькі?

3)

es wird die ~ nicht kósten! — гэ́та не бу́дзе до́рага каштава́ць!

das ist nicht álle ~ wie viel — гэ́та не так ужо́ мно́га

lássen

*

1.

vt

1) пакіда́ць, кі́нуць; не чапа́ць

áußer Acht ~ — не звярта́ць ува́гі, пакі́нуць без ува́гі

lass mich in Rúhe! — не чапа́й мяне́!

sich (D) Zeit ~ — не спяша́цца

wo hast du das Buch gelássen? — куды́ ты дзеў кні́гу?

~ wir es dabéi (bewénden) — пакі́нем гэ́та так

2) кі́нуць, перастава́ць

lass das Wéinen! — кінь [пераста́нь] пла́каць

das Ráuchen ~ — кі́нуць [пераста́ць] куры́ць

lass das! — кінь гэ́та

ich weiß nicht, was ich tun oder ~ soll — я не ве́даю, што мне рабі́ць

2.

vi (von D) адмаўля́цца (ад чаго-н.), расста́цца (з кім-н.)

von séinem Entschlúss ~ — адмо́віцца ад свайго́ рашэ́ння

er kann nicht von ihr ~ — ён не мо́жа расста́цца з ёю

3.

з мадальным значэннем

1) дава́ць магчы́масць, дазваля́ць, распараджа́цца, зага́дваць, прымуша́ць, застаўля́ць

er hat mich schréiben ~ — ён даручыў мне напіса́ць

lass das Kind spíelen! — няха́й дзіця́ гулце

sich (D) éinen Ánzug máchen ~ — заказа́ць (пашы́ць) сабе́ кася́рм

es daráuf ánkommen ~ — не спыні́цца ні пе́рад чым

sich séhen ~ — пака́звацца (у грамадстве)

von sich hören ~ — падава́ць ве́сткі аб сабе́

lass uns géhen! — дава́й по́йдзем! (суразмоўцаў двое)

lasst uns géhen! — дава́йце по́йдзем! (суразмоўцаў не менш трох)

géhen

*

1.

vi (s)

1) ісці́, хадзі́ць, прахо́дзіць

vor sich ~ — адбыва́цца

j-n ~ lássen* — адпуска́ць каго́-н.

sícher ~ — дзе́йнічаць упэўнена

auf ein Kílo ~ 20 Stück — на кілагра́м ідзе́ 20 штук

2) е́хаць, ад’язджа́ць

auf Réisen ~ — выпраўля́цца ў падаро́жжа

aufs Land ~ — е́хаць у вёску (за горад)

3) выхо́дзіць (напр., на поўнач)

das Fénster geht nach Nórden — акно́ выхо́дзіць на по́ўнач

4) пайсці́, паступі́ць

auf die Universität ~ — паступі́ць ва універсітэ́т

5) функцыянава́ць, працава́ць; дзе́йні- чаць

an die Árbeit ~ — узя́цца за рабо́ту

das Geschäft geht gut — спра́ва (камерцыйная) ідзе́ до́бра

6) ісці́, прахо́дзіць (пра час)

die Zeit geht lángsam — час ця́гнецца до́ўга [мару́дна]

7) камерц. ісці́, карыста́цца по́пытам

◊ ~ lássen* — пакіда́ць у спако́i

sich ~ lássen* — быць нядба́йным, быць няўва́жлівым, дава́ць во́лю сваі́м захапле́нням, распуска́цца

2.

vimp

wie geht es dir? — як - ма́ешся?, што ў цябе́ но́вага?

es geht! — нічо́га (сабе́)!

es geht nichts darüber — няма́ нічо́га ле́пей [лепш]

es geht nicht nach mir — гэ́та не па-мо́йму

es geht um álles — на ка́рту паста́ўлена ўсё

das geht zu weit — гэ́та зана́дта

es geht nicht — так немагчы́ма [не́льга]

schlágen

*

1.

vt

1) біць, удара́ць

j-n zu Bóden ~ — павалі́ць каго́-н. на зямэ́р

die Hände vors Gesícht ~ — закры́ць твар рука́мі

j-n ins Gesícht ~ — біць каго́-н. па тва́ры

éine Brücke ~ — наво́дзіць мост

Münzen ~ — чака́ніць мане́ты

Lärm ~ — падня́ць шум

die Тrómmel ~ — біць у бараба́н

den Таkt ~ — адбіва́ць такт

2) біць, разбі́ць; пабі́ць, перамагчы́

álles kurz und klein ~ — перабі́ць усё ўшчэ́нт

3) збіва́ць, узбіва́ць (яйца і да т.п.)

4) выбіва́ць

j-m etw. aus der Hand ~ — вы́біць у каго́-н. што-н. з рук

j-m etw. aus dem Kopf [aus dem Sinn] ~ — вы́біць каму́-н. што-н. з галавы́

2.

vi

1) біць

das Gewéhr schlägt — ружжо́ аддае́

die Flámmen ~ aus dem Fénster — по́лымя выбіва́ецца з акна́

2) (gegen A, auf A) уда́рыца (аб што-н.)

die Wéllen ~ ans Úfer — хва́лі б’ю́цца [удара́юцца] аб бе́раг

3) бі́цца (пра сэрца, пульс)

4) біць, звані́ць (пра гадзіннік)

5) шчо́ўкаць (пра салаўя)

6)

das schlägt nicht in mein Fach — гэ́та не па маёй спецыя́льнасці

3.

(sich)

1) бі́цца; змага́цца (пра войскі)

2)

sich an die Brust ~ — біць сабе́ ў гру́дзі (тс. перан.)

sich recht und schlecht durсhs Lében ~ — сяк-так прабіва́цца (у жыцці)

◊ bei j-m auf den Busch ~ — спрабава́ць вы́ведаць чыю́-н. таямні́цу