счарсцве́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
1. Стаць чэрствым, страціць першапачатковую мяккасць. Хлеб счарсцвеў. // перан. Стаць бяздушным, нячулым. І як тут вытрымаць, каб не паехаць да сябра, каб не пераканацца, ці сапраўды ён счарсцвеў, агрубеў, ці не. Лойка.
2. Зацвярдзець, агрубець. Рукі сталі вялыя; счарсцвелі пальцы, патаўсцелі, пахлі глінай. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тук, ‑у, м.
1. Мінеральнае ўгнаенне. Глебу добра заправілі арганікай, мінеральнымі тукамі, старанна апрацавалі. «Звязда».
2. Растоплены тлушч. Павел, з’еўшы каўбасы і сала, зліў сабе на талерку з патэльні тук і апетытна ма[ча]ў бульбай. Шамякін. Ах, які духмяны тук цячэ на хлеб ад гэтай задымленай смачнай скваркі! Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Прыле́га ’прэласць’: хлеб аддае прыле́гаю (ваўк., Арх. Федар.). Бяссуфікснае ўтварэнне ад прыле́глы ’які сапсаваўся ад доўгага ляжання’, запазычанага з польск. przyległy ’тс’. Адтуль і ўкр. приле́глий ’прэлы’. Аднак нельга выключыць і адваротны дэрыват ад прыляжа́лы ’прагніўшы ад доўгага ляжання’ (Нас.), параўн. рус. дыял. прилежа́ться ’сапсавацца (ад доўгага ляжання, дрэнных умоў захоўвання і да т. п.)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Свяцілка, свеці́лка, свецёлка ‘дружка; дзяўчына з боку маладога, якая несла вясельны хлеб з свечкамі’ (ТС, Ян.), свяці́ліца ‘дзяўчына, што трымае запалёную свечку, калі ўбіраюць нявесту’ (Нар. Гом.), укр. світилка ‘дзяўчына, што выконвае абрад трымання шаблі з прывязанай да яе свечкай’. Падрабязна аб семантыцы гл. Гура, С і БФ, 1995, 318–321. Да свяціць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
но́вы, -ая, -ае.
1. Упершыню створаны або зроблены; які ўзнік, з’явіўся нядаўна.
Новыя самалёты.
Н. горад.
2. Адкрыты, вынайдзены нядаўна.
Новая планета.
3. Незнаёмы, малавядомы.
Новыя мясціны.
Н. чалавек.
4. Які прыйшоў на змену ранейшаму, замяніў сабой тое, што было; чарговы, наступны.
Н. дырэктар.
Радавацца новаму дню.
5. Які мае адносіны да нашай эпохі, часу.
Новая гісторыя.
6. Не той, што раней; іншы.
Н. сэнс.
7. Гэтага года, апошняга ўраджаю.
Н. хлеб.
8. у знач. наз. но́вае, -ага, н. Навіна.
Што ў вас новага?
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
тады́, прысл.
1. У той час, у мінулым, не цяпер.
Т. дзеці яшчэ не ўмелі чытаць.
2. Пры пэўных умовах, абставінах.
Сходзіш у магазін па хлеб, т. толькі можаш ісці гуляць.
3. Ужыв. як суадноснае слова ў галоўным сказе пры дадан. часу са злучнікам «калі».
Калі мне прынясуць кнігу, т. прачытаю.
4. у знач. злуч. Выкарыстоўваецца ў спалучэнні са злучнікам «як» у даданых часавых супастаўляльных сказах са знач.: у той час як, нягледзячы на тое што.
Мы толькі снедалі, т. як яны ўжо садзіліся абедаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Мякі́на, мекі́на ’адходы пасля абмалоту і ачысткі зерневых, бабовых культур і льну’ (ТСБМ, Яруш., Грыг., Маш., Бяльк., Бір. Дзярж., Сл. ПЗБ, ТС; бабр., Воўк-Лев.; КЭС, лаг.), ’бесхарактарны чалавек’ (ТС); мякі́нка, мякінны хлеб’, ’хлеб з сумесі жыта, аўса і ячменю’ (Нік. Очерки; ТСБМ), мсцісл. мякі́ніць ’забруджваць мякінай’ (Юрч., Полымя, 7, 1987). Укр. мʼяки́на, рус. мяки́на, польск. miękiny, славен. mekíną ’мякіна’, серб.-харв. мѐкиње ’вотруб’е’, балг. мекина ’мяккая салома’, мʼъки́на, мики́на, мекенице (паўн.-усх.) ’мякіна’. Прасл. mękyna, якое з прыметніка mękъ‑kъ ’мяккі’ (Бернекер, 2, 43; Фасмер, 3, 29; Бязлай, 2, 176). Аб суфіксе ‑ina (< ‑ynʼi) гл. Слаўскі, SP, 1, 140. Сюды ж мякі́ннік (мякы́ннык, мнякэ́ннік); мякі́нніца ’адгароджанае месца на таку, засек у застаронку гумна, куды ссыпаюць мякіну’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ, ТС; КЭС, лаг.; драг., КЭС; бяроз., Шатал.; ашм., Бел. хр. дыял.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
забы́ць сов.
1. (перестать помнить) забы́ть, позабы́ть; запа́мятовать;
я забы́ў ну́мар ва́шага тэлефо́на — я забы́л (позабы́л, запа́мятовал) но́мер ва́шего телефо́на;
2. в др. знач. забы́ть, позабы́ть;
ён забы́ў до́ма кні́гу — он забы́л (позабы́л) до́ма кни́гу;
вы нас зусі́м забы́лі — вы нас совсе́м забы́ли;
◊ з. даро́гу — (куды) забы́ть доро́гу (куда);
з. (чыю) хле́б-со́ль — забы́ть (чью) хле́б-со́ль
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
fold2 [fəʊld] v.
1. згіна́ць, склада́ць, скла́дваць (паперу, адзенне і да т.п.);
fold one’s arms скла́сці ру́кі на грудзя́х
2. склада́цца; скла́двацца;
Does the table fold? Гэты стол складаецца?
3. заго́ртваць;
She folded the bread in a piece of paper. Яна загарнула хлеб у кавалак паперы.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
stale1 [steɪl] adj.
1. нясве́жы, няно́вы; чэ́рствы;
stale bread чэ́рствы хлеб;
stale air за́тхлае паве́тра;
stale water гніла́я вада́;
stale meat мя́са з душко́м
2. стары́, збі́ты, шабло́нны;
a stale compliment по́шлы кампліме́нт;
a stale joke стары́ анекдо́т
3. сто́млены;
go stale sport ператрэнірава́цца; стра́ціць спарты́ўную фо́рму
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)