nap
I [næp]
1.
v.(-pp-)
1) прыкархну́ць, задрама́ць
2) to catch napping — захапі́ць каго́ зьняна́цку, нечака́на або́ непадрыхтава́ным
2.
n.
дрымо́та f., перасо́нак -ку m.
II [næp]
n.
ворс -у m. (на ткані́не)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Сы́зма ’раскол, раздзел цэркваў’ (Нас.), ’пустая неўрадлівая зямля’, ’скупы, злы, благі чалавек’, ’хто жыве ў недастатку’ (Сл. ПЗБ), ’бязбожнік’ (Арх. Федар.), ’скрытная, хітрая, каварная і сквапная асоба’ (мсцісл., З нар. сл.), ’злы, благі чалавек’ (Шатал., гродз., Нар. лекс.), ’цвёрдая нявырабленая ўтравелая глеба’ (Янук.), сызматы́к ’раскольнік, іншаверац’, сызматы́чка ’іншаверка’ (Нас.), сюды ж таксама сусмасты́к ’уніят, далучаны да праваслаўя’ (Бес.), сасмасты́к ’чалавек, які насуперак усяму імкнецца захапіць нешта’ (Цых.). Ст.-бел. схизма, сцызма ’рэлігійны раскол’ запазычана са ст.-польск. schizma, schizmatyk (Карскі, Белорусы, 163; Кюнэ, Poln., 100; Булыка, Лекс. запазыч., 181, 174), відаць, пераважна вусным шляхам з пераасэнсаваннем запазычанага слова. Параўн. схізма. Няясныя шляхі развіцця значэння ’неўрадлівая зямля’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
увле́чь сов.
1. (утащить) уцягну́ць, зацягну́ць; (захватить) захапі́ць; (унести) зане́сці, пане́сці; (увести) заве́сці; (направить) накірава́ць;
во́лны увлекли́ ло́дку в мо́ре хва́лі зане́слі (пане́слі) ло́дку ў мо́ра;
ка́мень увлёк за собо́й при паде́нии ма́ссу песка́ ка́мень захапі́ў з сабо́й пры падзе́нні ма́су пяску́;
ме́чты увлекли́ его́ в бу́дущее ма́ры зане́слі (завя́лі) яго́ ў бу́дучыню;
2. перен. (восхитить) захапі́ць; (очаровать) зачарава́ць; (пленить) прыва́біць;
рабо́та увлекла́ его́ рабо́та захапі́ла яго́;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Initiatíve
[-və]
f -, -n ініцыяты́ва, пачына́нне
die ~ ergréifen* — браць на сябе́ ініцыяты́ву
aus éigener ~ — па ўла́снай ініцыяты́ве
die ~ an sich réißen* — захапі́ць ініцыяты́ву
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
ГЯНДЖЫ́НСКАЕ ХА́НСТВА,
феадальная дзяржава ў 18 — пач. 19 ст. ў Азербайджане, у даліне р. Кура. Цэнтр — г. Гянджа. Першы хан Гянджынскага ханства — Шахверні хан Зіяд аглы, які ў сярэдзіне 18 ст. змагаўся супраць іранскага Надзір-шаха. Тэр. Гянджынскага ханства ўвесь час імкнуліся захапіць Іран ці Турцыя. У ханстве ішла барацьба паміж прыхільнікамі іранскай і тур. знешнепаліт. арыентацыі і прыхільнікамі далучэння да Расіі. У 1795 заваявана Іранам. З 1804 у складзе Рас. імперыі.
т. 5, с. 555
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ви́лка ж.
1. (столовая) відэ́лец, -льца м.;
2. техн., воен. ві́лка, -кі ж.;
ште́псельная ви́лка штэ́псельная ві́лка;
захвати́ть цель в ви́лку воен. захапі́ць цэль у ві́лку;
3. шахм. ві́лка, -кі ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
налучы́ць, ‑лучу, ‑лучыш, ‑лучыць; зак.
Разм.
1. на каго-што. Натрапіць, набрысці. Налучыць на воўчую яму. □ [Раман:] — Налучыш яшчэ на падземны валун — пакалечыш плугі... Пташнікаў.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.); каго. Знянацку захапіць, застаць. Запытанне настаўніка налучыла.. [Ліду] знянацку. Колас.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.); каго. Здарыцца з кім‑н. І горш за ўсё тое, што гэтае здарэнне якраз налучыла маленькую Натальку. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
трыумвіра́т, ‑у, М ‑раце, м.
Саюз трох палітычных дзеячаў у Старажытным Рыме ў перыяд заняпаду рэспублікі, які меў на мэце захапіць вярхоўную ўладу (першапачаткова — калегія з трох асоб, якая выбіралася з якой‑н. спецыяльнай мэтай). Першы трыумвірат. // Жарт. Пра трох асоб, якія аб’ядналіся для сумеснай дзейнасці. — Дык давайце заключым трыумвірат! — крычаў Янка, — Давайце! — І сябры з запалам паціснулі адзін аднаму рукі ў знак свайго саюзу. Колас.
[Лац. triumviratus.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
забы́ць, -бу́ду, -бу́дзеш, -бу́дзе; -бу́дзь; -бы́ты; зак.
1. каго-што або пра каго-што, на каго-што або аб кім-чым. Перастаць помніць; страціць успамін пра каго-, што-н.
З. старое (пра старое, на старое).
З. і думаць пра гэта (перастаць успамінаць, спадзявацца на што-н.).
2. што, пра каго-што, аб кім-чым і з інф. Упусціць з памяці, не ўспомніць.
З. адрас знаёмага.
З. пра даручэнне (аб даручэнні).
3. каго-што. Пакінуць дзе-н., не захапіць з сабой па няўважлівасці.
З. парасон у аўтобусе.
Што я там забыў? (нашто мне там быць; няма чаго мне там рабіць; разм.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
arrest
[əˈrest]
1.
v.t.
1) арышто́ўваць
2) затры́мваць; спыня́ць
arrested development — затрыма́нае разьвіцьцё
3) зьвярта́ць, захапля́ць, прыко́ўваць
to arrest someone’s attention — захапі́ць не́чыю ўва́гу
2.
n.
1) а́рышт -у m.; зьняво́леньне n.
2) спыне́ньне, затрыма́ньне n.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)