захапіць дзеяслоў | закончанае трыванне

  1. Хапаючы, узяць, забраць, схапіць.

    • З. жменю зерня.

  2. Сілай авалодаць кім-, чым-н.

    • З. чужую тэрыторыю.
    • З. у палон.
    • З. ініцыятыву (пераноснае значэнне).

  3. каго-што і чаго. Узяць з сабой.

    • З. плашч.
    • З. з сабой яды.

  4. пераноснае значэнне: Вельмі зацікавіць, прымусіць поўнасцю адцацца якой-н. справе.

    • Новая ідэя захапіла яго.

  5. пераноснае значэнне: Завалодаць увагай, зачараваць.

    • З. гледачоў ігрой.

  6. Раптоўна застаць.

    • З. каго-н. дома.
    • Навальніца захапіла нас у полі.

  7. Панесці з сабой, захапіўшы, падхапіўшы.

    • Цячэнне захапіла лодку.

|| незакончанае трыванне: захопліваць і захапляць.

|| назоўнік: захап.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

захапі́ць сов.

1. (силой овладеть кем-, чем-л.) захвати́ть;

з. артыле́рыю во́рага — захвати́ть артилле́рию врага́;

2. (взять с собой) захвати́ть;

з. з сабо́й што-не́будзь з ежы — захвати́ть с собо́й что́-л. съестно́е;

3. (увести, унести куда-л.) увле́чь;

цячэ́нне ~пі́ла ло́дку — тече́ние увлекло́ ло́дку;

4. перен. (сильно заинтересовать) захвати́ть, увле́чь;

но́вая ідэ́я ~пі́ла яго́ — но́вая иде́я захвати́ла (увлекла́) его́;

5. заста́ть, захвати́ть, засти́чь, засти́гнуть;

навальні́ца ~пі́ла нас у по́лі — гроза́ засти́гла (захвати́ла) нас в по́ле;

6. перен. (привести в восхищение) увле́чь, восхити́ть, плени́ть;

з. гледачо́ў ігро́й — увле́чь (плени́ть) зри́телей игро́й;

7. (застать) захвати́ть, засти́чь;

з. на ме́сцы злачы́нства — захвати́ть (засти́чь) на ме́сте преступле́ния

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

захапіць, ‑хаплю, ‑хопіш, ‑хопіць; зак., каго-што.

1. Узяць, схапіць (рукамі, пальцамі і пад.) якую‑н. колькасць чаго‑н. Цётка Малання касцістай учэпістай рукою захапіла поўную жменю аўсяных сцяблоў і парывіста, са злосцю, разанула сярпом. Мележ. // Абхапіць. Васіль .. захапіў у абдым[кі] абодвух сыноў і прыціснуў да сябе. Кавалёў.

2. Узяць, прыхапіць з сабою. У дзеда Талаша была раней думка захапіць з сабою воўчую шкуру: дужа было б цікава падаць умоўлены знак іменна ў воўчай шкуры. Колас. [Ларыса] захапіла з сабой палку .. і, як ластаўка, выпырхнула за дзверы. Даніленка.

3. Узяць, авалодаць сілай. Захапіць уладу. ▪ Ведалі кулямётчыкі.. любоў камбрыга да тэхнікі і таму стараліся не псаваць яе, калі можна было захапіць непашкоджаную. Шчарбатаў. // Затрымаць сілаю, пазбавіць волі. Захапіць у палон. ▪ Партызаны захапілі бадай палавіну афіцэраў штаба. Лынькоў. // Апярэдзіўшы іншых, узяць што‑н. сабе, авалодаць чым‑н. Захапіць ініцыятыву. ▪ Хлопцы, каб захапіць месца на бярвенні, спяшаліся. Вітка.

4. Заняць, ахапіць сабой што‑н., распаўсюдзіцца на што‑н. Чорныя крылы хмары захапілі ўсё неба. Даніленка. // Пашырыцца на пэўны прамежак часу. Пахаладанне захапіла пачатак чэрвеня.

5. перан. Вельмі зацікавіць, прымусіць поўнасцю аддацца якой‑н. справе. Заняткі так захапілі, што лётчыкі не заўважылі, як хутка прабег час. Алешка. Бурная будаўнічая праца захапіла Сцяпана Ягоравіча. Корбан. // Завалодаць, ахапіць, узрушыць (пра пачуцці, думкі і пад.). Розныя мыслі аб школе займалі Лабановіча і раней. Цяпер яны захапілі яго яшчэ з большай сілай. Колас. Юнацкія ўражанні глыбока запалі ў яго свядомасць, захапілі сваёй веліччу і гераізмам. Арабей.

6. перан. Завалодаць увагай, зачараваць каго‑, што‑н. [А. Александровіч] умеў захапіць аўдыторыю. Хведаровіч. Міжвольна захапіла іх вадзяная шыр, лёгкае, п’янае паветра і гулкі, святочны настрой.. публікі. Гартны.

7. Разм. Застаць; заспець. Стары Якуб Сакалоўскі не захапіў ні свайго двара, ні хаты, ні хлявоў — на іх месцы было папялішча. Лупсякоў. Мы заўважылі і Ніка, які бег таксама разам з усімі. Яго, як і нас, хваля захапіла на беразе. Лынькоў. Ніну вайна захапіла ў піянерскім лагеры. Васілевіч.

•••

Дух (дыханне) захапіла — тое, што і дух (дыханне) заняло (гл. заняць).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

захапі́ць

1. (рукамі) pácken vt, (er)fássen vt, (er)gréifen* vt; in die Hand néhmen*;

2. (узяць з сабою) mítnehmen* vt;

3. (авалодаць сілай) ergréifen* vt; sich bemächtigen (што-н G); an sich réißen*, an sich bríngen* (тэрыторыю і г. д.);

захапі́ць ула́ду die Macht ergréifen*;

4. (заспець) ántreffen* vt, erréichen vt; erwíschen vt (разм); ertáppen vt, überráschen vt (застаць, заспець);

захапі́ць на ме́сцы злачынства auf fríscher Tat [in flagránti] ertáppen;

5. перан (зачараваць) mítreißen* vt, pácken vt; bezáubern vt;

му́зыка захапі́ла мяне́ die Musík ergríff [fésselte, fasziníerte] mich;

◊ у мяне́ захапі́ла дух mir stóckte der Átem, es verschlúg mir den Átem

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

восхити́ть сов. захапі́ць, зачарава́ць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

налётам прыслоўе | размоўнае

Раптоўна; знянацку.

  • Захапіць штаб праціўніка н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

заграбушчы прыметнік | размоўнае

Прагны, які імкнецца пабольш захапіць сабе.

  • Заграбушчыя рукі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

застукаць​2 дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Захапіць, застапь на месцы злачынства.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

закусіць​1 дзеяслоў | закончанае трыванне

Моцна захапіць зубамі.

  • З. губу.
  • З. цуглі.

|| незакончанае трыванне: закусваць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

usurp [ju:ˈzɜ:p] v. fml узурпі́раваць; захапі́ць незако́нна (уладу)

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)