Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (Крапіва, 1977–1984)

-абвгдежзйклмнопрстуфхцчшэюяёіў
авелмнортуцэі

х, нескл., н.

1. Дваццаць чацвёртая літара беларускага алфавіта, якая мае назву «ха». Вялікае х.

2. Глухі, заднеязычны, шчылінны зычны гук.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (Крапіва, 1977–1984)

ха 1, нескл., н.

Назва літары «х».

ха 2, выкл.

Разм. Выказвае нязгоду з чым‑н., абурэнне з прычыны чаго‑н. (часам з адценнем іроніі, знявагі). — Не спраўлюся я, Максім Рыгоравіч. — Ха! — Мароз выцяў Гаварушку па плячы. — А хто ж справіцца? Лобан. — А злоты нам, дзед, усё-такі заплаціш, — пагразіў Том. — Ха, спадзявайцеся. Многа я іх назапасіў вам. Пальчэўскі. Волька пакрыўджана надзімае губы. Яна выдумала?! Ха, вы толькі паглядзіце! Паўлаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (Крапіва, 1977–1984)

ха-ха і ха-ха-ха, выкл. гукапераймальны.

Служыць для перадачы гучнага смеху, рогату. — Ха-ха-ха! — заліваецца смехам Амелька. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (Крапіва, 1977–1984)

хаатычнасць, ‑і, ж.

Уласцівасць хаатычнага. Хаатычнасць руху. ▪ Максім стаяў у натоўпе і стараўся разабрацца ў хаатычнасці бунтарскага ўздыму. Машара.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (Крапіва, 1977–1984)

хаатычны, ‑ая, ‑ае.

Бязладны, пазбаўлены парадку, паслядоўнасці, арганізаванасці. На шырокіх прасторах зямлі бурліць вір змагання, жорсткага, бязлітаснага, але не бязладнага і хаатычнага, а змагання, падпарадкаванага акрэсленаму закону. Колас. На гэты раз на экране ўзніклі хаатычныя хвалі, якія, здавалася, вось-вось набудуць нейкі пэўны выгляд. Шыцік.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (Крапіва, 1977–1984)

хабанэра, ‑ы, ж.

1. Кубінскі народны танец, пашыраны ў Іспаніі і Лацінскай Амерыцы, а таксама музыка да гэтага танца. Танцаваць хабанэру.

2. Музычны твор у стылі гэтага танца. Хабанэра з оперы Бізэ «Кармэн». Хабанэра для фартэпіяна Шабрые.

[Ісп. habanera.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (Крапіва, 1977–1984)

хабар, ‑у, м.

Грошы або рэчы, што даюцца каму‑н. як подкуп з мэтай атрымання пэўнай выгады; барыш. [Пётра:] Хто пасля князя тут галоўны будзе, каму ў ногі кінуцца ці хабар даць. Клімковіч. Часта прыязджалі акцызнікі, правяралі градусы гарэлкі і бралі ў карчмара хабар. Бядуля. Калі трапляўся наведвальнік скупы на хабар, то Рабушка цягнуў справу так, што таму моташна рабілася. Новікаў. І толькі той для Жука блізкі сябар, Хто дасць у лапу хабар. Крапіва.

[Ад араб. habar — паведамленне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (Крапіва, 1977–1984)

хабарадавальнік, ‑а, м.

Той, хто дае хабар каму‑н.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (Крапіва, 1977–1984)

хабарнік, ‑а, м.

Той, хто бярэ хабар. Хабарнік бярэ хабар і — увесь час дрыжыць, каб яго не злавілі за руку. Асіпенка. З месяц.. [сябры Гарасіма] ваявалі з упартым хабарнікам, пакуль той не здаўся. Якімовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (Крапіва, 1977–1984)

хабарніца, ‑ы, ж.

Жан. да хабарнік.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (Крапіва, 1977–1984)