шара́х
выклічнік
Крыніцы:
piskunou2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
шара́х, выкл. у знач. вык.
Разм. Ужываецца паводле знач. дзеясл. шарахаць — шарахнуць і шарахацца — шарахнуцца. [Грышук:] — Даходзяць гэта ўжо да нашай Пятроўкі, а ўласаўцы, што ішлі ў першай шарэнзе, з аўтаматаў па іх, па немцах, — шарах! Ракітны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ша́р
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
ша́р |
шары́ |
| Р. |
ша́ра |
шаро́ў |
| Д. |
ша́ру |
шара́м |
| В. |
ша́р |
шары́ |
| Т. |
ша́рам |
шара́мі |
| М. |
ша́ры |
шара́х |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
піло́т-аэрана́ўт, пілота-аэранаўта, М пілоце-аэранаўце, м.
Пілот, які лятае на паветраных шарах.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шар-зо́нд
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
шар-зо́нд |
шары́-зо́нды |
| Р. |
ша́ра-зо́нда |
шаро́ў-зо́ндаў |
| Д. |
ша́ру-зо́нду |
шара́м-зо́ндам |
| В. |
шар-зо́нд |
шары́-зо́нды |
| Т. |
ша́рам-зо́ндам |
шара́мі-зо́ндамі |
| М. |
ша́ры-зо́ндзе |
шара́х-зо́ндах |
Крыніцы:
nazounik2008,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
піло́т-аэрана́ўт
(ад пілот + аэранаўт)
пілот, які лятае на паветраных шарах.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Ашара́шыць ’здзівіць; ударыць; перан. выпіць’ (Яўс.), рус. ошарашить ’моцна спалохаць; здзівіць; моцна з размаху ўдарыць’. Ад шарахаць, шарахнуць ’біць, цяць’, выкл. шарах!і, сюды, магчыма, і асіп. шарэш ’страх, дрыжыкі’ (Буз.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
шах I м. (титул) шах
шах II -у м., шахм. шах;
○ ве́чны ш. — шахм. ве́чный шах
шах III межд. шара́х
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
БІЯАСТРАНА́ЎТЫКА
(ад бія... + астранаўтыка),
комплекс біял. навук, якія вывучаюць жыццядзейнасць зямных арганізмаў ва ўмовах адкрытай касм. прасторы і пры палётах на касм. лятальных апаратах. Даследаванні праводзіліся з 1930-х г. спачатку на паветр. шарах, потым на ракетах, штучных спадарожніках Зямлі, касм. караблях і станцыях. Вывучаюцца дзеянне экстрэмальных фактараў (бязважкасці, паскарэнняў, вібрацыі, шуму) на жывыя арганізмы, асаблівасці іх рэакцыі, межы ўстойлівасці і цярплівасці, распрацоўваюцца сістэмы медыка-біял. забеспячэння працяглых касм. палётаў і адаптацыі жывых арганізмаў, у т. л. чалавека. Атрыманы новыя фундаментальныя даныя аб ролі гравітацыі ў ажыццяўленні клетачнага дзялення, перадачы генет. інфармацыі, росту і развіцця арганізмаў.
А.С.Леанцюк.
т. 3, с. 166
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)