чу́чала

‘неахайны, брудны чалавек’

назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, ніякі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. чу́чала чу́чалы
Р. чу́чала чу́чал
Д. чу́чалу чу́чалам
В. чу́чала чу́чал
Т. чу́чалам чу́чаламі
М. чу́чале чу́чалах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

чу́чала

‘набітая чым-н. скура жывёлы, птушкі’

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, ніякі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. чу́чала чу́чалы
Р. чу́чала чу́чал
Д. чу́чалу чу́чалам
В. чу́чала чу́чалы
Т. чу́чалам чу́чаламі
М. чу́чале чу́чалах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

чу́чала, -а, мн. -ы, чу́чал, н.

1. Напханая чым-н. скура жывёлы ці птушкі, якая знешнім выглядам нагадвае жывую жывёлу ці птушку.

Ч. зубра.

Ч. вароны.

2. Фігура, падобная на чалавека, для адпуджвання птушак у садзе, агародзе; пудзіла.

Агароднае ч.

3. Пра неахайнага, бруднага, дрэнна апранутага чалавека (разм., пагард.).

Што ў цябе за выгляд? Не чалавек, а ч.!

4. Ужыв. як лаянкавае слова (разм.).

Ч. ты гарохавае.

|| прым. чу́чальны, -ая, -ае (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

чу́чала ср., в разн. знач. чу́чело

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

чу́чала, ‑а, н.

1. Набітая чым‑н. скура жывёлы або птушкі, якая знешнім выглядам нагадвае жывую жывёлу ці птушку. Чучала мядзведзя. □ — А я зрабіў у падарунак школе чучала палярнай савы, — паведаміў Тынэлькут. — Яна зусім як жывая. Бяганская. Калі на палях заканчваюцца ўсе работы, можна добра папаляваць з чучаламі на цецерукоў. Ігнаценка. // Фігура чалавека, зробленая з гліны, воску, саломы або набітай чым‑н. адзежы чалавека. У тэатрах і кабарэ загулялі чучалы Вільгельма і Франца-Язэпа. Гартны.

2. Пра неахайнага, бруднага, непрыгожа апранутага чалавека. [Насця:] — Ну, паглядзі ты [Кузьма] на сябе: на каго ты падобен у гэтым рызмане? Дзе ж ёсць другое такое пудзіла на свеце? Не чалавек, а чучала! Колас.

3. Разм. Ужываецца як лаянкавае слова. — Чучала! — паслаў.. [стражніку] Рыгор удагон і ў момант выпусціў з памяці паліцэйскага. Гартны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

чу́чала н

1. Balg m -(e)s, Bälge, áusgestopftes Tier;

2. разм Vógelscheuche f -, -n

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

пу́дзіла, -а, мн. -ы, -дзіл, н.

1. Чучала для адпужвання птушак у агародах, садах.

2. перан. Пра чалавека, які адпужвае сваім выглядам, а таксама пра чалавека, вычварна, безгустоўна апранутага (разм.).

3. Тое, чым (той, кім) палохаюць, прадмет боязі, страху.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

áusstopfen

vt напі́хваць, набіва́ць (падушку, чучала)

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

Pópanz

m -es, -e чу́чала; пу́дзіла

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

wypchać

зак.

1. выштурхаць, выпіхнуць;

2. зрабіць (напхаць) чучала; выпхаць;

wypchać sowę — зрабіць чучала савы

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)