ухапі́цца, ухаплю́ся, ухо́пішся, ухо́піцца; зак.

1. за каго-што. Схапіцца, узяцца.

У. за крысо.

У. за поручань.

2. перан., за што. Узяцца старанна за якую-н. справу; выкарыстаць што-н. у сваіх інтарэсах.

У. за работу.

У. за цікавую думку, за каштоўную прапанову.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ухапі́цца

дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, зваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. ухаплю́ся ухо́пімся
2-я ас. ухо́пішся ухо́піцеся
3-я ас. ухо́піцца ухо́пяцца
Прошлы час
м. ухапі́ўся ухапі́ліся
ж. ухапі́лася
н. ухапі́лася
Загадны лад
2-я ас. ухапі́ся ухапі́цеся
Дзеепрыслоўе
прош. час ухапі́ўшыся

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

ухапі́цца сов.

1. ухвати́ться, схвати́ться;

у. за по́ручні — ухвати́ться (схвати́ться) за пери́ла;

2. перен. ухвати́ться;

у. за рабо́ту — ухвати́ться за рабо́ту;

у. за ду́мку — ухвати́ться за мысль;

◊ абе́дзвюма рука́мі ўхапі́цца — обе́ими рука́ми ухвати́ться;

калі́ то́пішся, то і за сало́мінку (бры́тву) ўхо́пішся — посл. утопа́ющий и за соло́минку хвата́ется

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ухапі́цца, ухаплюся, ухопішся, ухопіцца; зак.

1. Паспешна схапіцца, моцна ўзяцца за каго‑, што‑н.; учапіцца. Янка ўхапіўся за нос лодкі і падцягнуў яе так, каб можна было зручна апынуцца ў ёй. Колас. Нешта незразумелае рабілася з Краўчанкам. Ён да болю моцна ўхапіўся пальцамі за ручку крэсла. Мікуліч. // Заняцца якой‑н. справай. [Арына Антонаўна:] — І як табе не сорам, стары? Тут госці, а ты за газету ўхапіўся. Нясі настойку. М. Ткачоў.

2. перан. Пачаць хутка, адразу рабіць што‑н.; прыняцца за што‑н. Пакуль мы прыехалі, пушча ўжо гаманіла звонам піл і стукам сякер. Мы прывязалі Арла на ўзлеску, падкінулі яму сена і таксама ўхапіліся за работу. Якімовіч. Ад ветру, ці ад пытання камандзіра палка.. [Кацярына Васільеўна] адразу пачырванела. Ухапілася папраўляць валасы, што выехалі з-пад вушанкі. Алешка.

3. перан. Праявіць асобую цікавасць да каго‑, чаго‑н., гатоўнасць выкарыстаць каго‑, што‑н. у сваіх інтарэсах. «А чаму б табе не заехаць на дзень-два да мяне?» — нарадзілася ў.. [Паходні] думка, і ён ухапіўся за яе, як за шчаслівую знаходку, нават настрой пасвятлеў. Хадкевіч. Цімох Будзік.. запыніў на сабе Саўкавы думкі. За Цімоха Будзіка ўхапіўся ён цяпер, як хапаецца за купіну сярод дрыгвы чалавек, страціўшы пад нагамі грунт. Колас.

•••

Абедзвюма рукамі ўхапіцца за каго-што — з вялікай ахвотай згадзіцца з якой‑н. прапановай, з радасцю выкарыстаць каго‑, што‑н.

Ухапіцца за розум — адумацца, абразуміцца.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ухапі́цца

1. (схапіцца за што-н.) sich fássen, sich hálten* (an A);

ухапі́цца за парэ́нчы sich an der Gríffstange (fést)hálten*;

2. перан. (за думку) éinen Gedánken áufgreifen*, sich an éinen Gedánken klámmern;

◊

як то́пішся, то й за бры́тву ўхо́пішся ≅ der Ertrínkende greift nach jédem Stróhhalm

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

уцепи́ться прям., перен. учапі́цца, ухапі́цца.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

абе́дзве,

гл. абодва.

•••

Абедзвюма рукамі ўхапіцца гл. ухапіцца.

Абедзвюма рукамі трымацца гл. трымацца.

Кульгаць на абедзве нагі гл. кульгаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

jump at

ху́тка, ахво́тна прыня́ць, ухапі́цца за што

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

uchwycić się

зак. czego ухапіцца за што;

uchwycić się nadziei (myśli) — ухапіцца за надзею (думку)

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

snatch at

а) ухапі́цца за што

б) скарыста́ць, вы́карыстаць (наго́ду)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)