Савет народных упаўнаважаных (часовы ўрад, Германія) 6/388
Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)
упаўнава́жаны
назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, субстантываваны, ад’ектыўнае скланенне
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
- |
| Н. |
упаўнава́жаны |
упаўнава́жаная |
упаўнава́жаныя |
| Р. |
упаўнава́жанага |
упаўнава́жанай |
упаўнава́жаных |
| Д. |
упаўнава́жанаму |
упаўнава́жанай |
упаўнава́жаным |
| В. |
упаўнава́жанага |
упаўнава́жаную |
упаўнава́жаных |
| Т. |
упаўнава́жаным |
упаўнава́жанай
упаўнава́жанаю |
упаўнава́жанымі |
| М. |
упаўнава́жаным |
упаўнава́жанай |
упаўнава́жаных |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
упаўнава́жаны
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
упаўнава́жаны |
упаўнава́жаная |
упаўнава́жанае |
упаўнава́жаныя |
| Р. |
упаўнава́жанага |
упаўнава́жанай
упаўнава́жанае |
упаўнава́жанага |
упаўнава́жаных |
| Д. |
упаўнава́жанаму |
упаўнава́жанай |
упаўнава́жанаму |
упаўнава́жаным |
| В. |
упаўнава́жаны (неадуш.)
упаўнава́жанага (адуш.) |
упаўнава́жаную |
упаўнава́жанае |
упаўнава́жаныя (неадуш.)
упаўнава́жаных (адуш.) |
| Т. |
упаўнава́жаным |
упаўнава́жанай
упаўнава́жанаю |
упаўнава́жаным |
упаўнава́жанымі |
| М. |
упаўнава́жаным |
упаўнава́жанай |
упаўнава́жаным |
упаўнава́жаных |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
упаўнава́жаны
дзеепрыметнік, залежны стан, прошлы час, закончанае трыванне
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
упаўнава́жаны |
упаўнава́жаная |
упаўнава́жанае |
упаўнава́жаныя |
| Р. |
упаўнава́жанага |
упаўнава́жанай
упаўнава́жанае |
упаўнава́жанага |
упаўнава́жаных |
| Д. |
упаўнава́жанаму |
упаўнава́жанай |
упаўнава́жанаму |
упаўнава́жаным |
| В. |
упаўнава́жаны (неадуш.)
упаўнава́жанага (адуш.) |
упаўнава́жаную |
упаўнава́жанае |
упаўнава́жаныя (неадуш.)
упаўнава́жаных (адуш.) |
| Т. |
упаўнава́жаным |
упаўнава́жанай
упаўнава́жанаю |
упаўнава́жаным |
упаўнава́жанымі |
| М. |
упаўнава́жаным |
упаўнава́жанай |
упаўнава́жаным |
упаўнава́жаных |
Кароткая форма: упаўнава́жана.
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
калегія́льнасць
(ад калегіяльны)
прынцып і метад кіравання, якое ажыццяўляецца групай упаўнаважаных асоб (калегіяй), кожны з якіх нясе персанальную адказнасць за пэўную сферу дзейнасці.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
АБВІНАВА́ЧАННЕ ў праве,
1) працэсуальная дзейнасць упаўнаважаных законам органаў ці службовых асоб, якая заключаецца ў даказванні віны асобы, што прыцягваецца да крымін. адказнасці. Заканадаўства Рэспублікі Беларусь прадугледжвае 3 віды абвінавачвання: дзярж. (падтрымлівае пракурор), грамадскае (падтрымлівае ўпаўнаважаны прадстаўнік грамадскай арг-цыі ці прац. калектыву) і прыватнае (падтрымлівае пацярпелы або яго прадстаўнік — адвакат).
2) Змест абвінаваўчага тэзіса, сфармуляванага ў пастанове аб прыцягненні ў якасці абвінавачанага, а таксама ў абвінаваўчым заключэнні, выступленні абвінаваўцы ў судзе, у абвінаваўчым прыгаворы суда.
І.І.Пацяружа.
т. 1, с. 17
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
гром, ‑у, м.
1. Грукат і трэск, якія суправаджаюць маланку ў час навальніцы. Голасам моцы, ціха і важна Гром пракаціўся ўгары. Луг адазваўся грому працяжна, Лес адгукнуўся стары. Колас. Гром грыміць і грыміць... Б’е пярун агнявы. Чарот. З вялікага грому дажджу не бывае. Прыказка.
2. чаго або які. Моцны гул, грукат. Гром кананады. Гарматы гром. □ Узнялася магутная людская хваля, ударыла громам воплескаў. Шамякін.
•••
Як гром з яснага неба — раптоўна, зусім нечакана (здарылася што‑н., з’явіўся хто‑н. і пад.). Як гром з яснага неба было для Малышава з’яўленне упаўнаважаных ад сельскага савета. Пальчэўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ДАГАВО́Р АБ ВАЕ́ННЫМ І ГАСПАДА́РЧЫМ САЮ́ЗЕ ПАМІ́Ж РСФСР І БССР, Саюзны рабоча-сялянскі дагавор паміж РСФСР і БССР. Падпісаны 16.1.1921 у Маскве нам. старшыні СНК БССР Я.А.Адамовічам і нам. наркома замежных спраў РСФСР Л.М.Караханам, ратыфікаваны ВЦВК і ЦВК БССР у ліп. 1921. Паводле дагавора наркаматы ваен. спраў, знешняга гандлю, фінансаў, працы, шляхоў зносін, поштаў і тэлеграфа, а таксама ВСНГ сталі аб’яднанымі, уваходзілі ў склад СНК РСФСР і мелі ў СНК БССР сваіх упаўнаважаных, якіх зацвярджалі і кантралявалі ЦВК БССР і Усебеларускі з’езд Саветаў. У дапаўненне да дагавора 26.7.1921 намеснікі наркомаў замежных спраў РСФСР (М.М.Літвінаў) і БССР (А.Л.Бурбіс) падпісалі пагадненне па фінансавых пытаннях, якое прадугледжвала адзіны для абедзвюх рэспублік бюджэт, цэнтралізаваную падатковую сістэму і інш.
т. 5, с. 570
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ВАЛАСНЫ́ СХОД,
распарадчы орган саслоўнага сял. кіравання воласцю ў Рас. імперыі. Уведзены ў 1797 для дзярж. сялян. У сувязі са скасаваннем валасцей на Беларусі, Правабярэжнай Украіне і ў Літве пасля рэформы дзярж. вёскі 1830—50-х г. валасныя сходы тут не склікаліся. Пасля сялянскай рэформы 1861 уведзены ў еўрап. частцы імперыі для б. памешчыцкіх, з 2-й пал. 1860-х г. адноўлены для б. дзярж. сялян.
Складаўся са службовых асоб і сялян, выбраных на сельскіх сходах па 1 ад 10 двароў; у зах. губернях удзельнічалі і парабкі. Вырашаў адм.-гасп. справы воласці, выбіраў службовых асоб, валасное праўленне, у пач. 20 ст. — упаўнаважаных сялян на выбарах у Дзярж. думу і інш. 3.6.1917 скасаваны Часовым урадам у сувязі са стварэннем валасных земстваў.
т. 3, с. 473
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)