Verbum

анлайнавы слоўнік

та́кт

‘пачуццё меры’

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

	адз.
Н.	та́кт
Р.	та́кту
Д.	та́кту
В.	та́кт
Т.	та́ктам
М.	та́кце

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

та́кт

‘метрычная музычная адзінка; частка рабочага цыкла механізма’

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

	адз.	мн.
Н.	та́кт	та́кты
Р.	та́кта	та́ктаў
Д.	та́кту	та́ктам
В.	та́кт	та́кты
Т.	та́ктам	та́ктамі
М.	та́кце	та́ктах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

такт², -у, М -кце, м.

Пачуццё меры ў паводзінах, далікатнасць.

Адсутнасць такту ў паводзінах.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

такт¹, -а, М -кце, мн. -ы, -аў, м.

1. Метрычная музычная адзінка: кожная з роўных па працягласці долей, на якія дзеліцца музычны твор па ліку метрычных націскаў у ім.

Прайграць восем тактаў.

2. Рытм якога-н. руху, дзеяння.

Адбіць т.

3. Частка рабочага цыкла якога-н. механізма (спец.).

Т. поршня паравой машыны.

|| прым. та́ктавы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

такт I м., в разн. знач. такт;

трохдо́льны т. — трёхдо́льный такт;

т. по́ршня параво́й машы́ны — такт по́ршня парово́й маши́ны;

адбіва́ць т. — отбива́ть такт;

◊ у т. — в такт

такт II (род. та́кту) м. (чувство меры, деликатность) такт;

пачуццё та́кту — чу́вство та́кта;

адсу́тнасць та́кту — отсу́тствие та́кта

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

такт^I муз. такт, род. та́кта м.;

в такт у такт;

отбива́ть такт адбіва́ць такт.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

такт^II (деликатность) такт, род. та́кту м.;

чу́вство та́кта пачуццё та́кту;

отсу́тствие та́кта адсу́тнасць та́кту;

соблюда́ть такт прытры́млівацца та́кту.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

такт ¹, ‑а, М ‑кце, м.

1. Метрычная музычлая адзінка — кожная з роўных па працягласці долей, на якія дзеліцца музычны твор па ліку метрычных націскаў у ім. Трохдольны такт. Трымаць ноту тры такты. // Графічнае абазначэнне мяжы такой долі ў выглядзе вертыкальнай лініі.

2. Разм. Рытм якога‑н. руху, дзеяння. Залатыя цапы Выбівалі прыглушана такт: — Так-так-так! Блатун. Танцоры ўсё павялічваюць тэмп, ногі ўсё хутчэй і хутчэй адбіваюць такт. «Полымя».

3. Спец. Частка рабочага цыкла якога‑н. механізма. Такт поршня паравой машыны.

•••

У такт — у адпаведнасці з рытмам чаго‑н. Андрэй ужо думаў, што з яго ніколі не выйдзе сявец, як раптам адчуў, што ногі яго ступаюць у такт руцэ, а рука сыпле зярняты ў такт крокам. Чарнышэвіч.

[Ням. Takt ад лац. tactus — дакрананне, дотык.]

такт ², ‑у, М ‑кце, м.

Пачуццё меры, якое падказвае найбольш правільны падыход, найбольш далікатную лінію паводзін у адносінах да каго‑, чаго‑н.; захаванне правіл прыстойнасці. Трымаць сябе з тактам. Адсутнасць такту. Педагагічны такт. □ [Марынчук:] — Дзе б такт праявіць, вытрымку, калі ўжо так атрымалася, а ты [Дробаў], бач, напіўся, рукі ў ход пусціў. Ракітны. Дунін-Марцінкевіч праявіў вялікі такт пісьменніка, каб, у адпаведнасці з жыццёвай праўдай, прымусіць сваіх дваран дзейнічаць «у сферы свайго побыту, свайго характару і тых абставін, пад уплывам якіх яны знаходзяцца». «Полымя».

[Фр. tact ад лац. tactus — дакрананне, дотык.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

такт,

пачуццё меры.

т. 15, с. 395

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

такт,

адзінка музычнага метра.

т. 15, с. 395

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)