суня́ць, суніму́, суні́меш, суні́ме; сунімі́; су́няты; зак.

1. што. Супакоіць, спыніць.

С. слёзы.

С. кроў.

2. што. Стрымаць рух, праяўленне чаго-н.

С. каня.

С. натоўп.

3. каго (што). Угаманіць, прымусіць супакоіцца.

С. дзяцей.

4. перан., што. Аслабіць, прыглушыць якое-н. пачуццё.

С. гнеў.

|| незак. суніма́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

суня́ць

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. суніму́ суні́мем
2-я ас. суні́меш суні́меце
3-я ас. суні́ме суні́муць
Прошлы час
м. суня́ў сунялі́
ж. суняла́
н. суняло́
Дзеепрыслоўе
прош. час суня́ўшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

суня́ць сов.

1. уня́ть; (сдержать действие — ещё) останови́ть;

с. слёзы — уня́ть слёзы;

с. кроў — останови́ть кровотече́ние;

2. (прекратить движение) останови́ть;

с. нато́ўп — останови́ть толпу́;

3. (усмирить) уня́ть; успоко́ить; угомони́ть;

с. дзяце́й — уня́ть (успоко́ить, угомони́ть) дете́й;

4. перен. уня́ть;

с. гнеў — уня́ть гнев

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

суня́ць, суніму, сунімеш, суніме; зак., каго-што.

1. Прымусіць або ўгаварыць каго‑н. перастаць крычаць, шумець, плакаць і пад.; супакоіць каго‑н. — Садзіся хто дзе!.. — бегае паміж партамі Алена Антонаўка. Толькі ёй цяжка суняць усіх адразу. Жычка. // Разм. Вымусіць спыніць якія‑н. дзеянні, учынкі; уціхамірыць каго‑н. Нас абавязвае эпоха Суняць шаленцаў лютых, Каб жыць і кроіць цёплы бохан Без атамнай атруты. Панчанка. — Ціха, не вар’яцей, — паспрабаваў суняць .. [Вабейку] Грыняк. Хадкевіч.

2. Стрымаць, спыніць дзеянне, праяўленне чаго‑н. Каб суняць плывуны і зрабіць іх падатлівымі людзям, непадалёку ад ствалоў была пабудавана магутная станцыя замарожвання глебы. Кулакоўскі. [Пятрусь] усё ніяк не мог суняць крыві, што цурком лілася з разбітага кассём носа. Крапіва. А цяпер што? Ні яго [маладога], ні пісьма... Як жа ёй [дзяўчыне] слёзы суняць? Танк. Ранічкай і ў кажушку прабірае — дрыжыкі не можа суняць Кучук, рукі пацірае. Лобан. // перан. Стрымаць, супакоіць (якое‑н. пачуццё, унутраны стан і пад.). Хлопцу трывогі нельга суняць, Нельга суняць: Едзе вяселле — дугі звіняць, Дугі звіняць. Гаўрусёў.

3. Спыніць рух, ход каго‑, чаго‑н.; утрымаць на месцы таго (тое), хто (што) рухаецца. Галілей падаўся пад дзверы, але Пацяроб суняў яго велічным рухам рукі. Зарэцкі. Хмялеўскі праехаў з Андрэем з паўвярсты. Тады папрасіў суняць кабылу. Чарнышэвіч. Па загонах трактар ходзіць, не суняць... На плугах адбіткі месяца гараць. Кляўко. // Затрымаць, прыпыніць ход, цячэнне, развіццё чаго‑н. Там гэтак вясной чаромхі цвітуць І гэтак крыніцы звіняць, Што песні самі з сэрца плывуць І іх нічым не суняць. Кірэенка. Але думка мая імкнецца Да цябе, і яе не суняць. А. Астапенка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

суня́ць

1. (супакоіць) berúhigen vt, beschwíchtigen vt, zur Rúhe bríngen*;

суня́ць дзяце́й die Kínder beschwíchtigen;

суня́ць гара́чыя пачу́цці die Léidenschaften dämpfen;

2. (кроў, боль) stíllen vt

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Суня́ць ’стрымаць, спыніць’ (ТСБМ, Некр. і Байк., Янк. 2, Сл. ПЗБ), ’уціхамірыць, супакоіць’ (Сержп. Прымхі), суня́цца ’спыніцца’, ’супакоіцца’ (ТСБМ, ТС, Сл. ПЗБ, Бяльк.; асіп., Буз.), суніма́ць ’супакойваць’ (Гарэц., ТС), суніма́цца ’спыняцца, супакойвацца’ (ТСБМ, Некр., Сержп. Прымхі). З прыст. су- і коранем *jęti, jьmu, гл. няць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

суніма́ць гл. суняць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

раздурэ́цца, -э́юся, -э́ешся, -э́ецца; зак. (разм.).

Пачаць моцна дурэць.

Дзеці раздурэліся, не суняць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

уня́ть сов.

1. (укротить, усмирить) уціхамі́рыць, суня́ць;

уня́ть дете́й уціхамі́рыць (суня́ць) дзяце́й;

2. (остановить) суня́ць;

уня́ть кровотече́ние суня́ць крывацёк;

3. (чувство) суці́шыць;

уня́ть гнев суці́шыць гнеў;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

разжартава́цца, -ту́юся, -ту́ешся, -ту́ецца; -ту́йся; зак. (разм.).

Пачаць многа і з захапленнем жартаваць.

Разжартаваўся так, што не суняць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)