Села К. Х. 5/164

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

Се́ла-се́ла! — выклічнік, зварот да курыцы, якую хочуць злавіць (ашм., Стан., Бяльк., Федар. 4): sieła, cipaczka, sieła (Пятк. 1); се́ла‑се́ла, се́лка‑се́лка, се́лачка‑се́лачка ‘тс’ (Юрч. Вытв.), села‑пала́ ‘тс’ (Нік. Очерки). Паводле Карскага (2–3, 378), форма прошлага часу ад сесці (гл.), што выкарыстоўваецца для выражэння жадання, якое абавязкова павінна здзейсніцца: села, курачка, села! аналагічна да пашлі вон! Меркаванне пра няяснасць паходжання гл. у ESSJ SG, 2, 597. Магчыма, замацавалася пад уплывам мовы ідыш, параўн. бібл.-гебр. selā ‘гатова! вырашана! застаецца на месцы’ (выкарыстоўваецца ў якасці заканчэння пры чытанні псалмаў, гл. Штэрн, Wörterbuch, 206). Гл. таксама Сафарэвіч у Зб. Ісачанку, 348.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Села Каміла Хасэ

т. 14, с. 304

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

се́сці

дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. ся́ду ся́дзем
2-я ас. ся́дзеш ся́дзеце
3-я ас. ся́дзе ся́дуць
Прошлы час
м. се́ў се́лі
ж. се́ла
н. се́ла
Загадны лад
2-я ас. ся́дзь ся́дзьце
Дзеепрыслоўе
прош. час се́ўшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

адляце́цца сов. (летя, отдалиться) отлете́ть;

варо́на крыху́ ~це́лася і се́ла — воро́на немно́го отлете́ла и се́ла

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

адляце́цца, -лячу́ся, -ляці́шся, -ляці́цца; -ляці́мся, -леціце́ся, -ляця́цца; -ляці́ся; зак. (разм.).

Летучы, перамясціцца, аддаліцца на пэўную адлегласць.

Варона крыху адляцелася і села.

|| незак. адлята́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

паці́снуцца, -нуся, -нешся, -нецца; -ніся; зак.

1. Пасунуўшыся, сесці або стаць цясней.

Мы паціснуліся, каб села пажылая жанчына.

2. Пайсці, ціснучыся, пераадольваючы перашкоды.

П. з рэчамі да выхаду.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

падсе́сці, -ся́ду, -ся́дзеш, -ся́дзе; -се́ў, -се́ла; -ся́дзь; зак.

Сесці каля каго-, чаго-н., да каго-, чаго-н.

П. да акна.

|| незак. падсяда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і падса́джвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прасе́сці сов. просе́сть; прогну́ться;

столь ~се́ла — потоло́к просе́л (прогну́лся)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

адсе́сці, -ся́ду, -ся́дзеш, -ся́дзе; -се́ў, -се́ла; -ся́дзь; зак.

1. Перасесці далей ад каго-, чаго-н.

А. ад акна.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Аддзяліцца, адстаць (пра скарынку хлеба).

|| незак. адсяда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)