ру́хацца, -аюся, -аешся, -аецца; незак.
1. Знаходзіцца ў руху, перамяшчацца.
Войскі рухаліся на захад.
Р. па службе (атрымліваць павышэнне). Справа не рухаецца (стаіць на месцы).
2. Рушыцца з месца, адпраўляцца.
Р. ў дарогу.
3. Варушыцца (у 1 знач.), мяняць становішча цела.
Сядзець, не рухаючыся.
Ногі не рухаюцца (не можа ступіць, ісці хто-н.).
|| прым. ру́хальны, -ая, -ае (да 3 знач.; спец.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
ру́хацца несов.
1. дви́гаться;
во́йскі ру́халіся на за́хад — войска́ дви́гались на за́пад;
2. (слегка двигаться) шевели́ться;
3. страд. дви́гаться; см. ру́хаць 1
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
ру́хацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
1. Перамяшчацца, перасоўвацца. Гадзіны дзве ўся калона рухалася разам з партызанамі. Колас. І калі полымя ахапіла сцены і з вокан, праз выбітыя рамы, пачалі вылазіць людзі, здольныя яшчэ рухацца, узнялася страляніна. Лынькоў. / у перан. ужыв. І тым не менш справа не рухаецца з месца. «Звязда». // перан. Развівацца ў якім‑н. напрамку. Па шляху капіталістычнага развіцця даволі хутка рухалася ў паслярэформенны перыяд і Беларусь. Ларчанка.
2. Разм. Рушыцца з месца; ісці, адпраўляючыся куды‑н. [Камандзір:] — З’явіцеся да нашага каменданта.., і ён вам скажа, што рабіць. А нам трэба рухацца далей. Маўр.
3. Рабіць рухі; варушыцца. Пад смуглай скурай загарэлых худых шчок рухаліся жаўлакі. Самуйлёнак. [Таня] так змарылася ад перажытага хвалявання, што не магла ні рухацца, ні гаварыць ці нават думаць. Шамякін.
4. Зал. да рухаць (у 1, 2 і 4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ру́хацца
1. sich bewégen, in Bewégung sein;
ру́хацца напе́рад voránkommen* vi (s);
ру́хацца у напра́мку да чаго-н sich auf etw. (A) zúbewegen;
2. (варушыцца) sich rühren, in Bewégung kómmen*;
не ру́хайся! rühr dich nicht!
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
рухацца, ісці, падавацца, прабірацца, брацца, прасоўвацца, пасоўвацца, сунуцца, кіравацца, накіроўвацца / з вялікай хуткасцю: імчацца, мчацца, мчаць, шыбаваць, несціся; мкнуць, імкнуць, каціцца, перціся (разм.) / рэгулярна ў пэўным кірунку: курсіраваць □ падавацца ў ход, трымаць кірунак, трымаць курс
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
за́дам, прысл.
Задняй часткай, заднім бокам.
Рухацца з.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
пехато́й і пехато́ю, прысл.
Рухацца сваімі нагамі, пяшком.
Ісці п.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
задви́гаться сов. пача́ць ру́хацца, засо́ўгацца; (зашевелиться) заварушы́цца; см. дви́гаться.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
ко́ўзацца, -аюся, -аешся, -аецца; незак. (разм.).
1. Рухацца па слізкай паверхні; слізгацца.
К. па ледзяной дарозе.
Ногі коўзаюцца.
2. Катацца па слізкай паверхні.
Дзеці коўзаюцца на лёдзе.
3. Рухацца, не сядзець спакойна, ёрзаць.
К. па канапе.
|| наз. ко́ўзанне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
віхля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца; незак. (разм.).
Рухацца, хістаючыся з боку ў бок.
В. пад цяжарам ношы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)