расхо́д

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. расхо́д расхо́ды
Р. расхо́ду расхо́даў
Д. расхо́ду расхо́дам
В. расхо́д расхо́ды
Т. расхо́дам расхо́дамі
М. расхо́дзе расхо́дах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

расхо́д, -у, М -дзе, мн. -ы, -аў, м.

1. Трата, расходаванне чаго-н.

Р. электраэнергіі.

2. звычайна мн. Сума зрасходаваных грошай; выдаткі.

У наступным месяцы будуць вялікія расходы.

3. Графа ў бухгалтарскіх кнігах для запісу выдаткаў; проціл. прыход.

◊

Вывесці (пусціць, спісаць) у расход (разм.) — знішчыць, расстраляць.

Кішэнныя расходы — дробныя асабістыя расходы.

|| прым. расхо́дны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

расхо́д в разн. знач. расхо́д, -ду м.; (затрата — ещё) выда́так, -тку м.;

расхо́д боеприпа́сов расхо́д боепрыпа́саў;

записа́ть что́-л. в расхо́д запіса́ць што-не́будзь у расхо́д;

расхо́ды произво́дства расхо́ды (выда́ткі) вытво́рчасці;

◊

в расхо́де у расхо́дзе;

ввести́ в расхо́д уве́сці ў стра́ту;

списа́ть в расхо́д спіса́ць у расхо́д.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

расхо́д, -ду м., в разн. знач. расхо́д;

р. боепрыпа́саў — расхо́д боеприпа́сов;

вы́весці су́му ў р. — вы́вести су́мму в расхо́д;

◊ спіса́ць у р. — списа́ть в расхо́д;

кішэ́нныя ~ды — карма́нные расхо́ды;

пусці́ць у р. — пусти́ть в расхо́д

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

расхо́д, ‑у, М ‑дзе, м.

1. Дзеянне паводле дзеясл. разыходзіцца — разысціся (у 9 знач.).

2. Трата, расходаванне чаго‑н. Расход электраэнергіі. Расход вады. Расход гаручых матэрыялаў.

3. звычайна мн. (расхо́ды, ‑аў). Сума зрасходаваных грошай; выдаткі. І бацька тут, як на паперу, Стаў вылічаць расходы, страту І кончыў тым: лепш к сабе ў хату — Не трэба й кланяцца Яхіму — Наняць дарэктара на зіму. Колас. Пры ўсёй яе рэўнасці жонка рэдка кантралявала яго [Яраша] расходы. Шамякін.

4. Графа, раздзел у бухгалтарскіх кнігах для запісу выдаткаў.

•••

Кішэнныя расходы — дробныя, асабістым расходы.

У расход (вывесці, пусціць, спісаць) — знішчыць, расстраляць.

У расходзе — у карыстанні, не на месцы (быць, знаходзіцца). Людзі на заданнях, у расходзе, і Бондар, які апошнія дні, пасля таго, як разбілі баржу на Прыпяці, прыхворваў, змяніў сам паставога. Навуменка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

расхо́д м.

1. (трата) Áusgabe f -, -n, Áufwand m -(e)s; (спажыванне) Verbráuch m -(e)s;

расхо́д па́ры тэх. Dámpfverbrauch m;

2. мн.:

фін., камерц. расхо́ды (выдаткі) Áusgaben pl, Kósten pl;

накладны́я расхо́ды Únkosten pl, Spésen pl;

гро́шы на кішэ́нныя расхо́ды Táschengeld n -(e)s;

3. бухг. Soll n - і -s, Débet n -s, -s;

прыхо́д і расхо́д Soll und Háben; Éinnahmen und Áusgaben; гл. тс. выдаткі

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

расход вады

т. 13, с. 368

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

перарасхо́д, -у, М -дзе, м.

Расход звыш меры, нормы, плана.

П. крэдытаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прыхо́д¹, -у, М -дзе, м.

1. гл. прыйсці.

2. Прыбыццё (поезда, парахода).

П. поезда.

3. Паступленне сум, тавараў, а таксама графа ў бухгалтарскіх кнігах для запісу паступленняў; проціл. расход.

П. перавышае расход.

|| прым. прыхо́дны, -ая, -ае (да 3 знач.).

Прыходная квітанцыя.

Прыходная каса.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Выда́так ’расход’ (Нас., Касп., Байк. і Некр.), выда́ткі рус. ’издержки’ (Байк. і Некр., БРС), укр. вида́ток ’расход; умалот’, польск. wydatek ’расход; атрыманая прадукцыя’. Суфіксальнае ўтварэнне ад вы́даць ’патраціць (грошы)’ і інш., магчыма дапусціць запазычанне з польск.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)