Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
інста́нцыя ж. инста́нция;
вышэ́йшая і. — вы́сшая инста́нция;
спра́ва пайшла́ па ~цыях — де́ло пошло́ по инста́нциям
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ГЕНЕРА́Л-АДМІРА́Л,
найвышэйшае воінскае званне (чын) у ВМФ Расіі ў 1708—1908. Адпавядала званню генерал-фельдмаршал у арміі. Генерал-адмірал быў правадз. начальнікам флоту або насіў званне як ганаровае. Генераламі-адміраламі былі Ф.М.Апраксін (з 1708), А.І.Астэрман (1740—41), М.М.Галіцын (з 1756), вял. князі Павел Пятровіч (з 1762, пазней імператар Павел І), Канстанцін Мікалаевіч (з 1831), Аляксей Аляксандравіч (з 1883).
Літ.:
Дыгало В.А. Флот государства Российского: Откуда и что на флоте пошло. М., 1993. С. 234—244.
т. 5, с. 152
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
па-даўне́йшаму нареч., разг.
1. по-пре́жнему;
усё пайшло́ п. — всё пошло́ по-пре́жнему;
2. по стари́нке;
рабі́ць што-не́будзь п. — де́лать что-л. по стари́нке
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Ні́веч (нивичь) ’нішто, нікчэмнасць’: въ нивичь пошло (Нас.), укр. невіч ’тс’, нівець ’тс’: пішло в нівець. Відаць, запазычана з польск. арх. niwecz ’у нішто’, звычайна wniwecz, wniwec ’тс’, што са спалучэння *пі иъ іь літаральна ’ні ў вошта’ (*čъ — старая форма наз. він. скл., гл. што); пра запазычанне сведчыць незвычайная вакалізацыя прыназоўніка *иъ, параўн. у ст.-бел. в ни ве што (з паўтарэннем прыназоўніка) побач ни в што (XV ст., Карскі 2-3, 215), а таксама ўкраінская форма з «мазурэннем» (ц замест ч). Параўн. Брукнер, 364; Махэк₂, 399; ESSJ SG, 2, 489. Гл. таксама нявечыць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Няве́чыць ’калечыць, рабіць недзеяздольным, псаваць’ (ТСБМ), няве́чыць ’біць, калечыць; абражаць, зневажаць’ (Ян.), нівечыць (нивичиць) ’ператвараць у нішто, ужываць на зло’ (Нас.), укр. ні́вечити ’псаваць, зніштажаць, ператвараць у нішто; мучыць, здзекавацца, жорстка абыходзіцца’, польск. niweczyć ’ператвараць у нішто, нішчыць, разбураць’, славац. nivočiť ’тс’. Зыходная форма *vъ ni‑vъ‑čь‑ > + у ні ва што (ператварыцца), сучаснае ў нішто, параўн. ст.-бел. в ни ве што побач ни в што (XV ст., Карскі 2-3, 215), у Насовіча: въ нивичъ пошло, гл. нівеч. Літаратурная форма з ня‑, відаць, пад уплывам народнаэтымалагічнага збліжэння з не век, нявечна і пад., параўн. таксама ўкр. не́віч ’нішто’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Кало́дачка ’каленца (у сцябле)’ (бяроз., Шатал.), ’сустаў’ (там жа). Адносна семантыкі параўн. ілюстрацыю да першага значэння: «На соломынэ аж тры колодычкы вырослі» (с. 70). Паводле Цыхуна (вусн. паведамл.), тут перанос ад першапачатковага калода ’трубка, сцябліна ў злакавых’. Да матывацыі параўн. калена як ’патаўшчэнне, вузел на сцябліне’ і ’частка сцябліны паміж патаўшчэннямі’. Прыклады адпаведных утварэнняў: калена ’сустаў пальца рукі’, і на той жа тэрыторыі (бяроз.) «жыта пошло ў каленцы». Зыходзячы з прыведзеных фактаў, менш верагодна думаць аб першаснасці значэння ’сучляненне як патаўшчэнне’. Паводле першага тлумачэння назва матывуецца звычайнымі пераносамі ў межах устаноўленай (і ўжо дыфузнай) семантыкі; калі ж прыняць другую версію, цяжка абгрунтаваць яе з боку семантыкі. Параўн. яшчэ інфармацыю па калода.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
наперако́с нареч.
1. ко́со (по отношению к чему-л.);
прыбі́ць пла́нку н. — приби́ть пла́нку ко́со;
2. перен. не так, как ну́жно, как бы сле́довало;
усё пайшло́ н. — всё пошло́ не так, как ну́жно (как бы сле́довало)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пойти́ сов.
1. пайсці́;
2. (о транспорте) пайсці́;
по́езд пошёл цягні́к пайшо́ў;
3. (поплыть) пайсці́, паплы́сці, паплы́ць;
лёд пошёл лёд пайшо́ў;
парохо́д пошёл парахо́д пайшо́ў (паплы́ў);
4. (сдвинуться с места) пайсці́, пасу́нуцца;
5. (устремиться на приманку) пача́ць бра́цца, пайсці́;
6. (вдвинуться внутрь) пале́зці;
7. (потянуться — о лесе, дороге и т. п.) пайсці́, пацягну́цца;
8. (оказаться к лицу) падысці́; стаць да тва́ру;
9. (начать) пача́ць; (начаться) пача́цца; (приняться) узя́цца;
пойду́т спо́рить — конца́ не ви́дно пачну́ць (во́зьмуцца) спрача́цца — канца́ не віда́ць;
и пошёл, и пошёл брани́ть і дава́й, і дава́й (і пача́ў, і пача́ў) ла́яць;
◊
пошла́ писа́ть губе́рния пайшла́ піса́ць губе́рня;
ко́ли на то пошло́ калі́ на то́е пайшло́;
пошло́ к тому́ пайшло́ на то́е;
пошёл! (в знач. «трогай») паганя́й!, гайда́!; см. идти́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)