пача́цца

дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. - -
2-я ас. - -
3-я ас. пачне́цца пачну́цца
Прошлы час
м. пача́ўся пачалі́ся
ж. пачала́ся
н. пачало́ся

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023)

пача́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -чне́цца; зак.

Узнікнуць, пачаць адбывацца, наступіць.

Праца пачалася.

Пачалося лета.

|| незак. пачына́цца, -а́ецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пача́цца сов. нача́ться; (о собрании — ещё) откры́ться; (начать проявляться в действии, возникнуть — ещё) подня́ться; (о разговоре — ещё) зайти́;

пра́ца пачала́ся — рабо́та начала́сь;

пача́ўся навуча́льны год — начался́ уче́бный год;

спрэ́чкі пачалі́ся з выступле́ння старшыні́ — пре́ния начали́сь (откры́лись) выступле́нием председа́теля;

пачала́ся завіру́ха — начала́сь (подняла́сь) метель;

пачала́ся па́ніка — начала́сь (подняла́сь) па́ника

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пача́цца, ‑чнецца; зак.

1. Пачаць прасцірацца. Павявае ветрык свежы. Але кончыўся прастор, Пачалася Белавежа, Векавечны цёмны бор. Вітка. Вось ужо скончыліся палеткі, пачалася сенажаць. Машына далей ехаць не магла. Марціновіч.

2. Пачаць адбывацца, здзяйсняцца. Самы рух пачаўся тады, як пачынала ўжо ўсходзіць сонца. Колас. Адна за адной пачаліся шалёныя атакі. Мележ. Пачаўся допыт. Хто? Адкуль? Чаму ўзарваў мост? Дзе штаб? Лынькоў. // Адкрыцца, пачаць працу (пра сход, пасяджэнне і пад.). Так пачалося пасяджэнне прэзідыума Савета дэпутатаў. Чорны. Праўленне адразу ж пачалося бурна. Пянкрат. // Наступіць, настаць. Пачалося лета, а з ім і работа навалілася: касьба, а там і жніво. Колас. Пачаўся сапраўдны дождж. Кроплі былі буйныя і частыя. Навуменка. Памерла яна [маці] яшчэ тою часінай, Калі толькі трэці пачаўся мне год. Прыходзька.

3. Разм. Пачаць з’яўляцца; абазначыцца. У козліка — рожкі і пад мызачкай ледзь-ледзь пачалася бародка. Брыль. [Гушка:] — Калі пачнецца свая гаспадарка, дык і ты тады парабкоўства кінеш. Чорны. [Бацька:] — А ягад у нашым Варку — хоць вазамі вазі, хутка і грыбы пачнуцца. Хадкевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пача́цца ánfangen* vi, begínnen* vi, éinsetzen vi; éintreten* vi (s), ánbrechen* vi (s) (надысці);

дзень пача́ўся der Tag brach an;

пачала́ся мяце́ліца der Schnéesturm sétzte ein

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

пачына́цца гл. пачацца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

нача́ться пача́цца, распача́цца.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

зате́яться распача́цца, пача́цца; нала́дзіцца.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

вы́бухнуць

‘узарвацца; нечакана пачацца’

дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. - -
2-я ас. - -
3-я ас. вы́бухне вы́бухнуць
Прошлы час
м. вы́бухнуў вы́бухнулі
ж. вы́бухнула
н. вы́бухнула
Дзеепрыслоўе
прош. час вы́бухнуўшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023)

усча́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., узачне́цца; усча́ўся, -чала́ся, -ло́ся; зак. (разм.).

Пачацца, распачацца.

Усчалася сварка.

|| незак. усчына́цца, -а́ецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)