нечыстата́
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
| Н. |
нечыстата́ |
| Р. |
нечыстаты́ |
| Д. |
нечыстаце́ |
| В. |
нечыстату́ |
| Т. |
нечыстато́й
нечыстато́ю |
| М. |
нечыстаце́ |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
нечыстата́ ж. (грязь) нечистота́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
нечыстата́, ‑ы, ДМ ‑стаце, ж.
1. Адсутнасць чыстаты; бруд. У хаце нечыстата.
2. толькі мн. (нечысто́ты, ‑тот). Тое, што знаходзіцца ў памыйніцы; адкіды.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нечыстата́, -ы́, ДМ -стаце́, ж.
1. гл. нячысты.
2. толькі мн. нечысто́ты, -сто́т і -таў. Тое, што знаходзіцца ў памыйніцы; адкіды.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
нечыстата́ ж. Schmútzigkeit f -; Únreinlichkeit f -; Schmutz m -(e)s (тс. перан.)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
нячы́сты, -ая, -ае.
1. Брудны, неахайны.
Н. пакой.
2. Неаднародны, з дамешкамі чаго-н.; забруджаны.
Нячыстая вада.
3. Неахайна выкананы, неакуратны (разм.).
Нячыстая апрацоўка.
4. Невыразны, не зусім дакладны, правільны (пра гукі, выказванне думак; разм.).
Н. голас.
5. перан. Які не вызначаецца сумленнасцю, здольны да махлярства; заснаваны на махлярстве.
Нячыстая справа.
6. Звязаны са злым духам, чараўніцтвам; д’ябальскі (разм.).
Нячыстае месца.
7. у знач. наз. нячы́сты, -ага, м. Злы дух, чорт.
Вось табе і смяльчак, а нячыстага баіцца.
◊
Нячыстая сіла (разм.) — чорт, д’ябал.
Нячысты дух — чорт, д’ябал, нячысцік.
|| наз. нечыстата́, -ы́, ДМ -стаце́, ж. (да 1—5 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
impurity [ɪmˈpjʊərəti] n. нечыстата́, бруд
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Únreinlichkeit
f -, -en нечыстата́, бру́днасць; неаха́йнасць; нядобрасумле́ннасць
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Скве́рня ‘смурод, гразь, брыдота’, скверната́ ‘нечыстата’, скверня́вый ‘брыдкі, гразны’ (Нас.), сквірна́, мн. л. сквярны́ ‘нагар, бруд на кноце лямпы’ (Варл.), ст.-бел. скверныи ‘брудны’ (Альтбаўэр). Укр. скве́рна, скве́рный, рус. царк. скве́рна; скве́рный, стараж.-рус. сквьрна ‘агіднасць, брыдота’, сквьрнъ ‘брыдкі’, чэш., славац. skvrna ‘пляма’, славен. skvȓna, skrȗna ‘агіднасць’, ст.-слав. скврьна, сквръна. Прасл. *skvьrna, *skvьrnъ. Набліжэнне да рус. скаред, польск. szkarada ‘агіднасць, брыдота’, грэч. σκῶρ, οκατός ‘гной, адкіды’ на аснове блізкасці значэнняў Фасмер (3, 637) лічыць сумніўным з-за наяўнасці ‑v‑. Сной₁ (576) выводзіць ад *skveriti (гл. скварыць) ‘растопліваць тлушч’ з першасным значэннем ‘замаслены, тлусты’. Паводле Махэка₂ (311), роднаснае з чэш. дыял., славац. kvariť, укр. ква́рити, серб.-харв., славен. kvariti ‘псаваць’, што падтрымлівае Мяркулава (Этимология–1982, 43 і наст.), ўзнаўляючы прасл. *skvьrěti ‘гніць’, якое сумесна з *skvьriti утвараюць адно этымалагічнае гняздо.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
нечистота́ ж.
1. (качество, свойство) нечыстата́, -ты́ ж.; бру́днасць, -ці ж.;
2. (грязь) бруд, род. бру́ду м.;
3. нечисто́ты ед. нет нечысто́ты, -таў ед. нет; (отбросы) адкі́ды, -даў ед. нет; (сор) сме́цце, -цця ср.; (помои) памы́і, -мы́яў ед. нет; (грязь) бруд, род. бру́ду м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)