нату́га, -і, ДМ -ту́зе, ж. (разм.).

Празмернае напружанне сіл.

Чырванець ад натугі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

нату́га

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз.
Н. нату́га
Р. нату́гі
Д. нату́зе
В. нату́гу
Т. нату́гай
нату́гаю
М. нату́зе

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

нату́га ж., разг. нату́га, напряже́ние ср.; надса́да;

з ~гі — с нату́ги (от напряже́ния)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

нату́га ж., разг. нату́га, -гі ж.; (напряжение) напру́жванне, -ння ср.;

с нату́ги з нату́гі (з напру́жання).

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

нату́га, ‑і, ДМ ‑тузе, ж.

Празмернае напружанне сіл. Конь з натугай вырываў ногі з чорнай твані. Лобан. Бурмакоў націснуў плячом, чырванеючы ад натугі. Накрыўка раптам адскочыла, адкрываючы выхад. Шыцік. / Пра машыны, механізмы. Зазвінеў матор ад вялікай натугі. Пташнікаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

нату́га ж разм Ánstrengung f -, -en; Überánstrengung f -, -en

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Нату́га ’напружанне’ (Нас., Яруш., Гарэц., Бяльк.), ’празмернае напружанне сіл’ (Сл. ПЗБ), натужыць ’нацягнуць, напружыць’ (Бяльк.). Гл. тугі́, ту́жыць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

надса́да ж., прост.

1. (натуга) нату́га, -гі ж.;

2. (надрыв) надры́ў, -ры́ву м.;

ка́шель с надса́дой ка́шаль з надры́вам;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

◎ Перарэза ’назольнае дзіцё’ (Шах.). Утворана ад перарэзаць ’знішчыць, загубіць’ < пера- і рэзаць (гл.) пры дапамозе суф. ‑а (як плакса, назола і інш.). Параўн. яшчэ рус. арх., алан., наўг. перерез ’моцная стомленасць, змора’, ’натуга, надрыў’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

надса́да, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.

Разм.

1. Празмернае напружанне сіл; натуга. [Пшэборскі] крыху збянтэжыўся і, тыкаючы пальцам перад сабою, гаварыў з надсадай, з прыціскам: — Так, так... вам, усім вам, — яшчэ да канца не дагаварваючы каму — «усім». Пестрак.

2. Пашкоджанне чаго‑н., хвароба ў выніку празмернага напружання сіл, натугі. Надсада ад падымання вялікага цяжару.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)