на́ват, часц.
1. Ужыв. для ўзмацнення сэнсавай выразнасці таго слова, да якога адносіцца.
Прыйшлі на вяселле н. з далёкіх вёсак.
2. у знач. злуч. Далучае члены сказа і сказы са знач. удакладнення, дабаўлення.
Стаяла спякота, н. лужыны высахлі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
на́ват частица;
1. да́же;
н. уяві́ць ця́жка — да́же предста́вить тру́дно;
ён н. і не быў там — он да́же и не́ был там;
2. в знач. союза да́же;
прыйшлі́ ўсе́, н. дзе́ці — пришли́ все, да́же де́ти
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
на́ват, часціца.
1. Ужываецца для ўзмацнення сэнсавай выразнасці слоў і словазлучэнняў (ставіцца перад словамі, да якіх адносіцца). Паветра было такое чыстае, што не мігацелі нават далёкія агні. Карпаў. Шчыра кажучы, новая будыніна падабалася хлопцам нават больш, чым хата. С. Александровіч.
2. у знач. далучальнага злучніка. Далучае члены сказа і сказы, якія выступаюць у якасці паказчыка самай высокай ступені чаго‑н. Хата-чытальня была перапоўнена. Людзі стаялі ў калідоры, нават на вуліцы каля адчыненых [акон]. Паслядовіч. Раптам сцішылася прырода, замерла. Нават вяз не варухнецца на беразе, нават паветра застыла. Ваданосаў.
•••
І не думай (нават) гл. думаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
на́ват часц і злучн sogár; selbst;
на́ват не… nicht éinmal…
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
На́ват, часціца і злучнік, на́вет (пух., З нар. сл., ТС), на́вэт (Мал.), на́выт (Бяльк.), на́віт (маладз., Янк. Мат.), на́вець (ТС), на́вэцца (пінск., Нар. лекс.). Разам з укр. на́вет, на́віт, на́віть запазычана з польск. nawet (Карскі, 1, 337), першапачаткова na wet, дзе wet значыла ’заканчэнне справы’, а з XVI ст. ’апошняе блюда на стале’ (Брукнер, 607; ESSJ SG, 2, 441); формы з ‑ц‑, магчыма, у выніку ўплыву канчаткаў інфінітыву.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
праві́ннасць, -і, мн. -і, -ей, ж.
Дрэнны ўчынак, віна.
Не дараваць нават маленькай правіннасці.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
укако́шыць, -шу, -шыш, -шыць; -шаны; зак., каго (што) (разм., груб.).
Забіць, пазбавіць жыцця.
Маральна цяжка нават ворага ў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
тыра́ніць, -ню, -ніш, -ніць; незак., каго (што).
Мучыць каго-н., здзекавацца з каго-н.
Ён тыраніў нават сваіх родных.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
да́же
1. усилительная част. на́ват;
да́же предста́вить тру́дно на́ват уяві́ць ця́жка;
2. в знач. присоединительного союза на́ват; аж;
пришли́ все, да́же де́ти прыйшлі́ ўсе, на́ват дзе́ці;
бы́ло о́чень тепло́, да́же жа́рко было́ ве́льмі цёпла, аж го́рача.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
суця́жнічаць, -аю, -аеш, -ае; незак. (разм., неадабр.).
Займацца цяжбамі, маючы да гэтага схільнасць, інтарэс; імкнуцца атрымаць выгаду любым, нават нядобрасумленным спосабам.
|| наз. суця́жніцтва, -а, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)