луча́ць
дзеяслоў, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
луча́ю |
луча́ем |
| 2-я ас. |
луча́еш |
луча́еце |
| 3-я ас. |
луча́е |
луча́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
луча́ў |
луча́лі |
| ж. |
луча́ла |
| н. |
луча́ла |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
луча́ючы |
Крыніцы:
piskunou2012,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
луча́ць, ‑а́ю, ‑а́еш, ‑а́е.
Незак. да лу́чыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Луча́ць 1 ’яднаць, злучаць, з’ядноўваць’, славін. łąčac ’тс’. У іншых слав. мовах толькі ў прэфіксальных варыянтах. Да прасл. lǫčati — ітэратыў да lǫčiti > лучы́ць 1 (гл.).
Луча́ць 2 ’трапляць у цэль, падладжвацца’ (Гарэц., ТСБМ, Янк. 2, Дразд., Нас. Сб., Юрч. Фраз. 3, Касп.; мсцісл., дзісн., КЭС), ’цэліцца, прыцэльвацца’ (ТС), ’намервацца’ (Сцяшк. Сл.), паст. ’штурхаць нагой’, лаг. ’улоўліваць’ (Сл. ПЗБ), луча́ці ’страляць з лука’ (Ян.), луча́цца ’трапляцца, здарацца, мець месца’ (Нас., Шат.; КЭС, лаг.), ’сватацца’ (віл., Сл. ПЗБ), лу́чна ’трапна, у цэль’, лу́чны ’трапны’, ’шчаслівы, удачлівы’ (Нас.). Да лу́чыць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
лу́чыць
‘трапіць, пацэліць’
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
лу́чу |
лу́чым |
| 2-я ас. |
лу́чыш |
лу́чыце |
| 3-я ас. |
лу́чыць |
лу́чаць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
лу́чыў |
лу́чылі |
| ж. |
лу́чыла |
| н. |
лу́чыла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
лу́ч |
лу́чце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
лу́чыўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
лучы́ць
‘аб'ядноўваць, злучаць’
дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
лучу́ |
лу́чым |
| 2-я ас. |
лу́чыш |
лу́чыце |
| 3-я ас. |
лу́чыць |
лу́чаць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
лучы́ў |
лучы́лі |
| ж. |
лучы́ла |
| н. |
лучы́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
лучы́ |
лучы́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
лу́чачы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
Луча́к ’радыус’ (Дуж-Душ.). Новатвор 20‑х гадоў XX ст. Да луча́ць 1 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
mierzyć
незак.
1. мераць, прымяраць;
mierzyć pantofle — мераць чаравікі;
mierzyć ciśnienie — мераць ціск;
mierzyć ubranie — прымяраць (мераць) адзенне;
2. d o kogo/co лучаць; цэліць, цэліцца ў каго/што
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
celować
I незак.
цэліцца; меціць; лучаць;
celować do kogo/czego — цэліцца ў каго/што;
celować w nieprzyjaciela — меціць ў ворага
II незак.
вылучацца; выдавацца;
celować w nauce — вылучацца ў вучобе
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
godzić
godzi|ć
незак.
1. мірыць;
2. спалучаць;
~ć teorię z praktyką — спалучаць тэорыю з практыкай;
~ła pracę zawodową z prowadzeniem domu — яна спалучала прафесійную дзейнасць з вядзеннем хатняй гаспадаркі;
3. цэліць; цэліцца; лучаць; замахвацца;
~ć w czyje interesy — пагражаць чыім інтарэсам;
~ć na czyje życie — замахвацца на чыё жыццё;
4. уст. наймаць;
~ć robotników na budowlę — наймаць працаўнікоў на будоўлю
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)