крэ́сла, -а, мн. -ы, -сел і -слаў, н.

1. Прадмет мэблі звычайна са спінкай, прызначаны для сядзення аднаго чалавека.

Драўлянае к.

Расставіць крэслы вакол стала.

2. Прадмет мэблі з мяккай абіўкай і ручкамі-падлакотнікамі.

Мяккае к.

К.-ложак.

3. перан. (звычайна з азначэннем). Месца работы, пасада (разм.).

Заняць міністэрскае к.

|| памянш. крэ́сельца, -а, мн. -ы, -аў, н. (да 1 і 2 знач.).

|| прым. крэ́сельны, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

крэ́сла ср.

1. кре́сло;

2. стул м.;

3. перен. кре́сло;

к. дырэ́ктара — кре́сло дире́ктора;

4. (в дровнях) поду́шка ж.;

5. порт. шири́нка ж.;

6. разг. (в штанах между ног) вста́вка ж.;

○ ве́нскае к. — ве́нский стул;

◊ сядзе́ць памі́ж двух крэ́слаў — сиде́ть ме́жду двух сту́льев

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

крэ́сла, ‑а, н.

1. Прадмет мэблі, звычайна са спінкай, прызначаны для сядзення аднаго чалавека. Венскае крэсла. □ Вялікая гасціная была ўстаўлена добрым дзесяткам крэслаў вакол круглага стала. Ваданосаў. // Такі прадмет мэблі з мяккай абіўкай і ручкамі-падлакотнікамі. [Дзяўчына] падышла пад акно, зірнула на двор і толькі тады вярнулася і села ў мяккае крэсла каля канапы. Мурашка.

2. перан.; звычайна з азначэннем. Разм. Месца работы, пасада. Заняць міністэрскае крэсла. □ Летась залічыў у штат жонку майго лепшага сябра Радзівонава — раскрытыкавалі так, што ледзь у крэсле ўтрымаўся. Вірня.

•••

Крэсла-ложак — раскладное крэсла, якое можна выкарыстоўваць у якасці ложка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

крэ́сла н

1. (мэбля) Stuhl m -(e)s, -stühle; Séssel m -s, -;

пле́ценае крэ́сла Kórbsessel m;

крэ́сла на ко́лках Róllstuhl m;

спа́льнае крэ́сла Schláf sessel m;

2. (пасада) Pósten m -s, -, Stélle f -, -n, Stéllung f -, -en, Positión f -, -en;

міністэ́рскае крэ́сла Minístersessel m, Minísterposten m

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

Крэс́ла 1 ’прадмет мэблі’ (ТСБМ, Касп., Сцяшк., Бяльк.). Укр. крісло, рус. кресло, ст.-рус. кресло ’тс’, ст.-польск. krzesło, чэш. křeslo, славац. kreslo ’тс’. Практычная адсутнасць паўднёваславянскіх паралелей вельмі ўскладняе рэканструкцыю. Першапачатковым значэннем трэба лічыць ’рамачная ці плеценая канструкцыя’. Параўн. крэсла 2, крэсла 3, крэсла 4 (гл.) і кросна (гл.). Паралелізм гэтых форм і значэнняў у балтыйскіх і славянскіх мовах супярэчыць гіпотэзе аб запазычанні са славянскіх у балтыйскія ці наадварот (параўн. Трубачоў, 12, 128 і Тапароў, L–K, 180–182). У лік балтыйскіх лексем, якія параўноўваюцца са славянскімі, уваходзяць ст.-прус. creslan (марфалагічны адэкватнае прасл. kreslo), літ. krė́slas, лат. kresls ’тс’. Улічваючы ‑slo‑суфіксацыю, можна сцвярджаць аб існаванні прасл. *kresiti, kresati ў значэнні ’ткаць’. Параўн. ст.-грэч. κρόκη ’уток’ κρέχω ’тку’. Але ўсё гэта вельмі праблематычна, паколькі цяжка зразумець знікненне ўсіх слядоў дзеяслова ў балтаў і славян.

Крэ́сла 2 ’верхняя задняя частка штаноў’ (Янк. II), ’рамбавідная ўстаўка паміж калашынамі штаноў’ (Малч., Жыв. сл., Ян., Маш.). Укр. кресло ’тс’. Да крэсла 1 (гл.).

Крэ́сла 3 ’прарэх, шырынка’ (Нар. словатв., Нар. сл., Шатал., Сцяшк.). Гл. крэсла 2.

Крэ́сла 4 ’прамежнасць паміж заднімі нагамі жывёліны’ (Жыв. сл.). Гл. крэсла 2.

Крэ́сла 5 ’дошка ў прасніцы, на якой сядзіць пралля’ (Сцяшк. Сл., Шатал.). Гл. крэсла 1.

Крэ́сла 6 ’частка калёс, якая накладваецца на пярэднюю вось’ (Сцяшк. Сл., Шатал.). Гл. крэсла 1.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

крэсла, фатэль / з пакатаю спінкай: шэзлонг

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

крэ́сла-ло́жак (род. крэ́сла-ло́жка) ср. кре́сло-крова́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

кре́сло крэ́сла, -ла ср.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

спі́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.

1. гл. спіна.

2. Апора для спіны ў крэсла, канапы і пад.

С. крэсла.

3. Частка адзення, якая закрывае спіну (спец.).

Выкраіць спінку.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

падлако́тнік, -а, мн. -і, -аў, м.

Ручка крэсла, на якую абапіраюцца локцем.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)