Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
з-за, прыназ.зР.
1.Ужыв. пры абазначэнні напрамку, руху адкуль-н., з месца, закрытага чым-н., з супрацьлеглага боку чаго-н.
Выглядваць з-за дзвярэй.
Дом віднеецца з-за агароджы.
Вылезці з-за стала.
2.Ужыв. пры ўказанні на прычыну, падставу дзеяння або пры ўказанні на асобу, што з’яўляецца прычынай чаго-н.
Спрачацца з-за дробязей.
З-за яго столькі непрыемнасцей.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
з-запредлог срод.
1. (для указания направления или движения с обратной или противоположной стороны чего-л., движения от какого-л. предмета, дела, занятия) из-за;
со́нца падняло́ся з-за ле́су — со́лнце подняло́сь из-за ле́са;
яго́ не віда́ць з-за стала́ — его́ не ви́дно из-за стола́;
уста́ць з-за стала́ — встать из-за стола́;
2. (по причине, по вине кого-, чего-л.) из-за;
з-за яго́ ўсё пачало́ся — из-за него́ всё начало́сь;
з-за цябе́ я закі́нуў вучо́бу — из-за тебя́ я забро́сил учёбу;
◊ з-за пляча́ — с разма́ху
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
з-за, прыназ.зР.
Спалучэнне з прыназоўнікам «з-за» выражае:
Прасторавыя адносіны
1. Ужываецца пры абазначэнні напрамку руху ці дзеяння адкуль‑н., з чаго‑н., з процілеглага боку чаго‑н. Сонца ўзнялося з-за лесу. Выняць рукавіцы з-за пояса. Гукаць з-за дзвярэй. Дом віднеецца з-за агароджы. □ З-за сцэны даносіўся рознагалосы шум.Асіпенка.Марудна з-за кустоў маліны Выходзіць буры малады мядзведзь.Багдановіч.
2. Ужываецца пры абазначэнні руху ад таго прадмета, за якім хто‑н. знаходзіўся. Перакусіўшы, Рыгор вылез з-за стала і выйшаў з хаты.Гартны.
Прычынныя адносіны
3. Ужываецца пры ўказанні на прычыну або падставу дзеяння. Спрачацца з-за дробязей. □ — Табе трэба былі гэтыя ваўкі, — упікнула жонка Лявона, упэўненая, што дзед прастудзіўся толькі з-за аблавы на ваўкоў.Ермаловіч.// Ужываецца пры ўказанні на асобу, якая з’яўляецца прычынай чаго‑н. З-за яго столькі непрыемнасцей. □ — Чытай, чытай! — сказаў малому Багдан. — Не пакідай кніжку з-за мяне.Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
з-за
Том: 12, старонка: 233.
Гістарычны слоўнік беларускай мовы (1982–2017)
з-запрыназ.
1. hínter (D) … hervór; von (D), aus (D);
з-за мяжы́ aus dem Áusland;
выгляда́ць з-за вугла́ hínter der Écke hervórblicken;
2.разм. (з прычыны) wégen (G); von (D); durch (A); infólge (G)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
з-за, ад, цераз, з прычыны, у выніку
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
з-па-за
прыназоўнік
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
ба́н
‘адзін з прынятых у інтэрнэце спосабаў кантролю за дзеяннямі карыстальнікаў’
