з-за, прыназ. з Р.
1. Ужыв. пры абазначэнні напрамку, руху адкуль-н., з месца, закрытага чым-н., з супрацьлеглага боку чаго-н.
Выглядваць з-за дзвярэй.
Дом віднеецца з-за агароджы.
Вылезці з-за стала.
2. Ужыв. пры ўказанні на прычыну, падставу дзеяння або пры ўказанні на асобу, што з’яўляецца прычынай чаго-н.
Спрачацца з-за дробязей.
З-за яго столькі непрыемнасцей.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
з-за предлог с род.
1. (для указания направления или движения с обратной или противоположной стороны чего-л., движения от какого-л. предмета, дела, занятия) из-за;
со́нца падняло́ся з-за ле́су — со́лнце подняло́сь из-за ле́са;
яго́ не віда́ць з-за стала́ — его́ не ви́дно из-за стола́;
уста́ць з-за стала́ — встать из-за стола́;
2. (по причине, по вине кого-, чего-л.) из-за;
з-за яго́ ўсё пачало́ся — из-за него́ всё начало́сь;
з-за цябе́ я закі́нуў вучо́бу — из-за тебя́ я забро́сил учёбу;
◊ з-за пляча́ — с разма́ху
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
з-за, прыназ. з Р.
Спалучэнне з прыназоўнікам «з-за» выражае:
Прасторавыя адносіны
1. Ужываецца пры абазначэнні напрамку руху ці дзеяння адкуль‑н., з чаго‑н., з процілеглага боку чаго‑н. Сонца ўзнялося з-за лесу. Выняць рукавіцы з-за пояса. Гукаць з-за дзвярэй. Дом віднеецца з-за агароджы. □ З-за сцэны даносіўся рознагалосы шум. Асіпенка. Марудна з-за кустоў маліны Выходзіць буры малады мядзведзь. Багдановіч.
2. Ужываецца пры абазначэнні руху ад таго прадмета, за якім хто‑н. знаходзіўся. Перакусіўшы, Рыгор вылез з-за стала і выйшаў з хаты. Гартны.
Прычынныя адносіны
3. Ужываецца пры ўказанні на прычыну або падставу дзеяння. Спрачацца з-за дробязей. □ — Табе трэба былі гэтыя ваўкі, — упікнула жонка Лявона, упэўненая, што дзед прастудзіўся толькі з-за аблавы на ваўкоў. Ермаловіч. // Ужываецца пры ўказанні на асобу, якая з’яўляецца прычынай чаго‑н. З-за яго столькі непрыемнасцей. □ — Чытай, чытай! — сказаў малому Багдан. — Не пакідай кніжку з-за мяне. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
з-за
Том: 12, старонка: 233.
Гістарычны слоўнік беларускай мовы (1982–2017)
з-за прыназ
1. hínter (D) … hervór; von (D), aus (D);
з-за мяжы́ aus dem Áusland;
выгляда́ць з-за вугла́ hínter der Écke hervórblicken;
2. разм (з прычыны) wégen (G); von (D); durch (A); infólge (G)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
з-за, ад, цераз, з прычыны, у выніку
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
из-за предлог с род.
1. (при обозначении действия или движения откуда-л.) з-за (каго, чаго);
смотре́ть из-за две́ри глядзе́ць з-за дзвярэ́й;
прие́хал из-за мо́ря прые́хаў з-за мо́ра;
из-за ту́чи вы́плыла луна́ з-за хма́ры вы́плыў ме́сяц;
встать из-за стола́ уста́ць з-за стала́;
2. (по причине, по вине кого-, чего-л.) праз (каго, што), за (што і чым), па (чым), з прычы́ны (чаго), з-за (чаго);
из-за тебя́ мы опозда́ли праз цябе́ мы спазні́ліся;
из-за отсу́тствия за адсу́тнасцю, з прычы́ны адсу́тнасці;
из-за сла́бости па сла́басці, з прычы́ны сла́басці;
из-за дождя́ отъе́зд не состоя́лся з-за дажджу́, з прычы́ны дажджу́ ад’е́зд не адбы́ўся;
3. (ради) дзе́ля (каго, чаго);
из-за куска́ хле́ба дзе́ля кава́лка хле́ба.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
здаро́ўе ср. здоро́вье;
◊ за ва́ша (за тваё) з. — за ва́ше (за твоё) здоро́вье;
на з. — на здоро́вье, во здра́вие;
до́брага ~ро́ўя — здра́вствуйте, здра́вия жела́ю (жела́ем)!;
пача́ць за з., а ко́нчыць за спачы́н — нача́ть за здра́вие, а ко́нчить за упоко́й
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
нена́добность непатрэ́бнасць, -ці ж.;
за нена́добностью з-за непатрэ́бнасці, як непатрэ́бнае;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
вы́глянуць сов., в разн. знач. вы́глянуть;
в. з-за вугла́ — вы́глянуть из-за угла́;
со́нца ~нула з-за хма́ры — со́лнце вы́глянуло из-за ту́чи
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)