Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
зале́зцісов., в разн. знач. зале́зть;
з. на дрэ́ва — зале́зть на де́рево;
з. пад стол — зале́зть под стол;
з. ў кішэ́нь — зале́зть в карма́н;
з. ў ваду́ — зале́зть в во́ду;
◊ з. ў даўгі́ — зале́зть в долги́;
з. ў душу́ — влезть в ду́шу
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зале́зці, ‑лезу, ‑лезеш, ‑лезе; пр. залез, ‑ла; заг. залезь; зак.
1. Забрацца на што‑н., за што‑н., у што‑н., пад што‑н. Залезці на дрэва. Залезці за стол. Залезці ў кабіну. Залезці пад коўдру. □ Канькоў залез у траншэю, добра агледзеў яе.Асіпенка.//Разм. Увайсці, заглыбіцца ў што‑н. Залезці ў ваду па калені.//перан. Далёка зайсці ў сваіх дзеяннях, гаворцы і пад. З Андрэем Пятро пачаў размову асцярожна, .. але хутка залез у такія нетры, што з іх нельга было ўжо выбрацца.Шахавец.
2. Пранікнуць, прабрацца куды‑н. употай. Тут раптам суседскія дзеці як залямантуюць пад акном: — Дзядзька, вашы цяляты ў шкоду залезлі!Якімовіч.//Разм. Пранікнуць, забрацца рукой, лапай і пад. куды‑н. Залезці ў кішэню.//перан. Незаконна ўзяць, прысвоіць сабе што‑н. чужое. — Вельмі ж па-мядзведжаму ўжо ў гэты раз Шаройка залез у калгаснае дабро.Шамякін.
3.Разм. Заняць якую‑н., звычайна даходную або высокую пасаду. — Сволач!.. У трывожныя часы, калі рэспубліцы пагражалі ворагі, небяспека, у Мінскі ваенкамат залез, а тады настаўнікам быў.Нікановіч.
4. Забрацца за мяжу чаго‑н. Невядома праз што пасварыўся.. [Язэп] са сваім братам, які жыў па суседству; можа, той пераараў калі яго мяжу ці залез касой у Язэпаву траву.Шахавец.
•••
Залезці (улезці) у даўгі (у доўг) — многа напазычаць.
Залезці (улезці) у душу — а) увайсці, уцерціся ў чыё‑н. давер’е; б) шляхам надакучлівых распытванняў пранікнуць у асабістае, інтымнае жыццё каго‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зале́зці
1. (забрацца) hinéinkriechen* vi (s) (унапрамку ад таго, хто гаворыць); heréinkriechen* vi (s) (у напрамку да таго, хто гаворыць); kríechen* vi (s) (куды-н in A); sich éinschleichen* (пранікнуць употай);
зале́зці ў чужу́ю кішэ́нь in éine frémde Tásche gréifen*;
◊ зале́зці ў пазы́кі in Schúlden geráten*;
2. (наверх) hináufkriechen* vi (s), hináufklettern vi (s) (у напрамку ад таго, хто гаворыць); heráufkriechen* vi (s), heráufklettern vi (s) (у напрамку да таго, хто гаворыць
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
зала́зіцьгл.залезці.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
затеса́тьсясов. (залезть) разг.зале́зці.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)