жура́вль м.
1. (птица) жураве́ль, -раўля́ м., жо́раў, -рава м.;
2. (у колодца) жураве́ль, -раўля́ м.;
3. техн. ві́нда, -ды ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ві́нда ж., тех. жура́вль м.
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
асве́р м., обл. (у колодца) жура́вль
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пругло́, -ла́ ср., обл. жура́вль м. (у колодца)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
жураве́ль I, -раўля́ м. (птица) жура́вль;
◊ лепш сіні́ца ў рука́х, чым ж. у не́бе — посл. лу́чше сини́ца в рука́х, чем жура́вль в не́бе
жураве́ль II, -раўля́ м. (у колодца) жура́вль
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
венцано́сны уст., выс. венцено́сный;
○ в. жураве́ль — зоол. венцено́сный жура́вль
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сини́ца зоол. сіні́ца, -цы ж.;
◊
лу́чше сини́ца в рука́х, чем жура́вль в не́бе посл. лепш сіні́ца ў рука́х, чым жураве́ль у не́бе;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Жура́ўка 1 ’калодка з адтулінай (дзіркай) у верхнім камені жорнаў, у якую ўстаўляецца млён’ (Сл. паўн.-зах.; свісл., Шатал.), ’выемка ў ткацкім станку, куды закладаецца навой’ (петрык., Шатал.). Рус. пск. журавка, журавль ’рукаятка руля, румпель’. Магчыма, перанос назвы птушкі, вядомы для намінацыі прылад у рус. дыялектах: кур. жураве́ль ’дэталь прасніцы — драўляная дошчачка’, ленінгр. жура́в ’верацяно’. Тут, аднак, акцэнтуецца наяўнасць адтуліны, дзіркі, выемкі, што збліжае з назвамі самаробных цацак, зробленых з косці з дзіркай: жужулачкі, журжа 1, у той час як перанос назвы журавель хутчэй на доўгі, высокі прадмет. Можа, перанос паводле функцыі часткі прылады для калодзежа, але гэта менш верагодна. Няясна.
Жура́ўка 2 ’дзіцячая гульня’ (Бяльк.). Рус. смал. жура́вль ’абрадавая гульня для сустрэчы жураўлёў’, укр. жураве́ль ’від танца’, польск. дыял. żóraw ’гульня’ (Карловіч). У бел. для назвы гульні выкарыстоўваецца форма ж. р. назвы птушкі. Цікава, што і ў балтыйцаў назва жураўля выкарыстоўваецца як назва гульні (Мюленбах-Эндзелін, 1, 548; LKŽ, 3, 272), а ў балт. мовах назва птушкі ж. р.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сіні́ца ж., зоол. сини́ца;
◊ лепш с. ў рука́х, чым жураве́ль у не́бе — посл. лу́чше сини́ца в рука́х, чем жура́вль в не́бе
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)