дно, дна, мн. дны, дноў, н.

1. Грунтавая паверхня пад вадой.

Д. возера.

Пайсці на дно.

2. Ніжняя частка паглыблення, катлавана, рова і пад.

Д. ямы.

3. Ніз пасудзіны, скрынкі, судна.

На самым дне бочкі.

4. перан. Глыбінная частка чаго-н.

На дне памяці.

5. перан. Асяроддзе дэкласаваных, заняпалых людзей.

Д. грамадства.

◊

Да дна — да канца, цалкам і поўнасцю.

На дне душы — унутрана, употайкі, падсвядома.

|| памянш. дне́чка, -а, мн. -і, -аў, н. (да 3 знач.) і до́нца, -а, мн. -ы, -аў, н. (да 3 знач.).

|| прым. до́нны, -ая, -ае (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

дно (мн. до́нья) в разн. знач. дно, род. дна ср., мн. дны, род. дноў;

◊

идти́, пуска́ть ко дну ісці́, пуска́ць на дно;

золото́е дно залато́е дно;

на дне на дне, (внизу) пады́спадам;

вверх дном дагары́ нага́мі;

до дна да дна;

на дне души́ на дне душы́;

ни дна ни покры́шки каб на цябе (яго́) лі́ха.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

дно (род. дна, мн. дны и до́нья, род. дноў) ср., в разн. знач. дно; (у бочки — ещё) дни́ще;

д. мо́ра — дно мо́ря;

д. бутэ́лькі — дно буты́лки;

◊ на дне — на дне;

да дна — до дна;

ісці́ (пуска́ць) на д. — идти́ (пуска́ть) ко дну;

залато́е д. — золото́е дно;

са дна мо́ра даста́ць — со дна мо́ря доста́ть;

апусці́цца на д. — опусти́ться на дно;

перавярну́цца ўве́рх дном — переверну́ться кве́рху дном;

перавярну́ць усё ўверх дном — переверну́ть всё вверх дном

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

дно, дна, н.

1. Грунтавая паверхня пад вадой. Дно рэчкі. Дно мора. □ Дно возера пясчанае, чыстае, і ўсё відаць, як на далоні. Гамолка. // Ніжняя частка якога‑н. паглыблення на паверхні зямлі. Дно ямы. Дно рова. □ [Лубян] кожны раз з маўклівай радасцю сустракаў Карпа. Як роднага сына, браў на рукі Віцю, гушкаў яго. Потым яны садзіліся на дно акопа і моўчкі сядзелі. Шамякін.

2. (мн. дны, дноў). Ніжняя сценка або ніжняя частка якой‑н. пасудзіны, прадмета. Дно бутэлькі. Дно скрыні. Дно бочкі. □ На дне гнязда ляжала пяць блакітных яечак, абсыпаных рабаціннем. Капыловіч. [Лодка] ляжала ў кустах, перавернутая ўверх дном. Шамякін.

3. перан.; чаго. Глыбінная частка чаго‑н. Лясніцкі звычайна любіў узнімаць са дна душы ўспаміны аб мінулым. Зарэцкі. [Ігнась], пакорпаўшыся дзесьці на дне памяці, парашыў, што ў сварцы вінна Люба, а не ён. Мурашка.

4. перан. Прыгнечаныя, абяздоленая частка капіталістычнага грамадства. Не кляніце мяне, Што так смутна пяю, Бо і так там на дне Душу змучыў сваю. Купала.

•••

Без дна — вельмі глыбокі (пра вадаём).

Да дна — поўнасцю, да канца (зведаць, скарыстаць што‑н.).

Залатое дно — пра невычэрпную крыніцу багацця, даходу.

Ісці на дно гл. ісці.

На дне — нямнога, трошкі (засталося, пакінута і пад.).

На дне мора знайсці гл. знайсці.

Перавярнуцца ўверх дном гл. перавярнуцца.

Перавярнуць уверх дном гл. перавярнуць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дно н Grund m -(e)s, Gründe; Bóden m -s, Böden; Sóhle f -, -n (гідр);

выбіць дно бо́чкі dem Fass den Bóden áusschlagen*;

ісці́ на дно versínken* vi (s), úntergehen* vi (s);

піць да дна ex trínken*, auf ex (leer) trínken*; mit éinem Zug léer trinken*, bis auf den Grund léeren [trínken*];

во́чнае дно анат Áugenhintergrund m -(e)s;

залато́е дно Góldgrube f -, góldener Bóden

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

дно

Том: 8, старонка: 116.

08-116_0649_%D0%94%D0%BD%D0%BE.jpg

Гістарычны слоўнік беларускай мовы (1982–2017)

Дно ’дно’ (БРС). Параўн. рус. дно, укр. дно, польск. dno, чэш. dno, серб.-харв. дно і г. д. Прасл. *dъno з больш старога *dъbno. Роднаснымі формамі лічацца літ. dubùs ’глыбокі’, dùgnas ’дно’ (*dubnas). Гл. Фасмер, 1, 519. Падрабязны агляд у Трубачова (Эт. сл., 5, 174–175), дзе даецца новае тлумачэнне і прыводзяцца новыя факты.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

пласкадо́нны, -ая, -ае.

Які мае плоскае дно.

Пласкадонная лодка.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

і́лісты, -ая, -ае.

Пакрыты ілам.

Ілістае дно.

|| наз. і́лістасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

задні́ць сов. вста́вить дно;

з. бо́чку — вста́вить дно в бо́чке

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)