га́рт

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз.
Н. га́рт
Р. га́рту
Д. га́рту
В. га́рт
Т. га́ртам
М. га́рце

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023)

гарт, -у, М -рце, м.

1. Цвёрдасць металу, якая надаецца гартаваннем.

Сталь высокага гарту.

2. перан. Фізічная або маральная вынослівасць, стойкасць.

Чалавек старога гарту.

3. Сплаў свінцу, волава і сурмы для адліўкі друкарскіх шрыфтоў (спец.).

|| прым. га́ртавы, -ая, -ае (да 3 знач.) і гарто́ўны, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

гарт типогр. гарт, род. га́рту м., мн. нет;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

гарт (род. га́рту) м.

1. прям., перен. зака́л, зака́лка ж.;

г. ста́лі — зака́л (зака́лка) ста́ли;

чалаве́к старо́га га́рту — челове́к ста́рого зака́ла;

2. полигр. гарт

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

гарт, ‑у, М ‑рце, м.

1. Цвёрдасць металу, якая дасягаецца гартаваннем; уласцівасць загартаванай рэчы. Сталь высокага гарту.

2. перан. Стойкасць, вынослівасць, набытыя ў барацьбе з цяжкасцямі, неспрыяльнымі ўмовамі; сіла волі. Бальшавіцкі гарт. □ Вайна — вялікае выпрабаванне гарту людзей і чыстаты, трываласці пачуццяў. Мележ.

3. перан. Стан найбольшага напружання, узбуджэння, хвалявання. Смутак часамі ападаў да лёгкай журбы, пасля зноў даходзіў да найвялікшага гарту. Чорны.

4. Сплаў свінцу, волава і сурмы для адліўкі друкарскіх шрыфтоў.

[Ад ням. hart — цвёрды.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

«ГАРТ»,

саюз пралетарскіх пісьменнікаў Украіны ў 1923—25 (мясц. філіі існавалі да 1927). Уваходзілі В.Блакітны, І.Ле, І.Мікітэнка, У.Сасюра, П.Тычына і інш. Меў філіі: тэатральны «Гурт» (група дзеячаў рабочага т-ра), заакіянскі «Гурт» (саюз пралетарскіх укр. пісьменнікаў ЗША і Канады, 1924—29). Друкаваны орган — альманах «Гарт».

т. 5, с. 71

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ГАРТ,

Харт (Harte) Фрэнсіс Брэт (25.8.1836, г. Олбані, штат Нью-Йорк, ЗША — 5.5.1902), амерыканскі пісьменнік. Быў золаташукальнікам, журналістам. Вядомасць яму прынеслі «Каліфарнійскія апавяданні» (1857—71), у якіх адлюстраваў каліфарнійскую «залатую ліхаманку», быт і норавы разнашэрснага племені старацеляў. Навелы Гарта адметныя спалучэннем мясц. каларыту, фалькл. элементаў, гумару з рэалістычным поглядам на свет і рамантычным яго ўспрыманнем. Аўтар аповесці «Мліс» (1860), раманаў (у т. л. «Габрыэл Конрай», 1875—76), зб. «Усходнія і заходнія вершы» (1871), кн. літ. пародый «Раманы ў сціслым пераказе» (1867) і інш.

Тв.:

Рус. пер.Собр. соч. Т. 1—6. М., 1966;

Находка в Сверкающей Звезде: Рассказы;

История одного рудника: Повесть. М., 1991;

Гэбриель Конрой: Роман. М, 1993

Літ.:

Лидский Ю. Писатель-реалист Брет Гарт. Киев, 1961.

т. 5, с. 71

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

гарт м (трываласць, вынослівасць) bhärtung f -, bhärten n -s, Stählung f -

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Гартгарт’ (БРС, Касп., Шат., Бяльк., Нас.). Укр. гарт. Запазычанне з польск. hart, а гэта з ням. Härte, hart. Гл. Кюнэ, Poln., 56; Слаўскі, 1, 409; Фасмер, 1, 395.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

гарт

(польск. hart, ад ням. hart = цвёрды)

1) цвёрдасць, трываласць, якую набывае метал пасля моцнага награвання і раптоўнага ахаладжэння;

2) перан. стойкасць, якая набываецца ў барацьбе з цяжкасцямі, выпрабаваннямі;

3) тое, што і гартблей.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)