Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
вінто́ўка, -і, ДМ -то́ўцы, мн. -і, -то́вак, ж.
Ружжо са спіральнай нарэзкай у канале ствала.
В. з аптычным прыцэлам.
|| прым.вінто́вачны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вінто́ўкаж. винто́вка
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вінто́ўка, ‑і, ДМ ‑тоўцы; Рмн. ‑товак; ж.
Ружжо з вінтавой нарэзкай у канале ствала. Самазарадная вінтоўка. Снайперская вінтоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вінтоўка 3/97—98; 5/420; 10/75
Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)
ВІНТО́ЎКА,
індывідуальная агнястрэльная зброя з вінтавой нарэзкай у канале ствала. Нарэзка надае кулі вярчальны рух, які забяспечвае яе ўстойлівы палёт, большую далёкасць і трапнасць стральбы. Калібр вінтоўкі ад 5,6 да 7,62 мм.
Першыя вінтоўкі з’явіліся ў 16 ст. У Расіі наз. пішчалямі, штуцэрамі, з 1856 — вінтоўкамі. У 1868 прынята на ўзбраенне вінтоўка пад метал. патрон — бярданка, у 1891 — трохлінейная (г. зн. калібру 7,62 мм) магазінная (на 5 патронаў) вінтоўка С.І.Мосіна (з нязначнымі мадэрнізацыямі была на ўзбраенні больш за 60 гадоў). Яе скарастрэльнасць 10—12 стрэлаў за мінуту, прыцэльная далёкасць да 2 км. У 1907 на яе аснове створаны карабін. Пасля 2-й сусв. вайны выкарыстоўваюцца пераважна аўтам. вінтоўкі (з ёмістасцю магазіна да 50 патронаў, скарастрэльнасцю да 200 стрэлаў за мінуту, прыцэльнай далёкасцю да 500 м), карабіны (у т. л. самазарадныя), снайперскія вінтоўкі (з аптычнымі і начнымі прыцэламі). Сучасныя вінтоўкі звычайна маюць штык і прыстасаванні для стральбы (да 500 м) вінтовачнымі гранатамі. Пашыраны таксама спарт. вінтоўкі.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
вінто́ўкаж.вайск., паляўн. Gewéhr n -s, -e;
самазара́дная вінто́ўка Sélbstladegewehr n;
аўтаматы́чная вінто́ўка Schnéllfeuergewehr n;
малакалі́берная вінто́ўка Kléinkalibergewehr n
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Вінтоўка ’ружжо з вінтавымі нарэзамі ў канале ствала’ (БРС, КТС). Укр.гвінтівка, рус.винтовка, ст.-рус.винтовка (з XVII ст.). Утворана ад прыметніка винтовой пры дапамозе суф. ‑к‑a па мадэлі водянка і інш. (КЭСРЯ, 82; Шанскі, 1, В, 102; Фасмер, 1, 317; Унбегаун, Sel. Papers, 1969, 243). Бел. лексема запазычана з рускай мовы. Сюды ж вінтовачны.