Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
асмалі́ ць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
Будучы час
адз. мн.
1-я ас. асмалю́
асма́ лім
2-я ас. асма́ ліш
асма́ ліце
3-я ас. асма́ ліць асма́ ляць
Прошлы час
м. асмалі́ ў
асмалі́ лі
ж. асмалі́ ла
н. асмалі́ ла
Загадны лад
2-я ас. асмалі́
асмалі́ це
Дзеепрыслоўе
прош. час асмалі́ ўшы
Крыніцы:
dzsl2007 ,
krapivabr2012 ,
piskunou2012 ,
sbm2012 ,
tsblm1996 .
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
асмалі́ ць I сов.
1. опали́ ть;
а. свінню́ — опали́ ть свинью́ ;
а. ву́ сы — опали́ ть усы́ ;
2. обу́ глить;
а. слупы́ — обу́ глить столбы́
асмалі́ ць II сов. и́ ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
асмалі́ ць 1 асмалкі, асмаліш, асмаліць ; зак. , каго-што .
Тое, што і абсмаліць 1 .
асмалі́ ць 2 асмалю, асмаліш, асмаліць ; зак. , што .
Тое, што і абсмаліць 2 .
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Асмалі́ ць Яруш. ). Пачаткова ’пакрыць смалой’, а потым, у сувязі з тым што пры гэтым дрэва часта трымаюць на адкрытым агні, пераносна на іншыя прадметы — напр. парсюка ці гусь. Пераход вядомы і ў іншых славянскіх мовах. Адсюль: асма́ лак ’галавешка’, асмалёнкі ’бульба з прыгаркай’ (Сцяц. ); асмалёнак ’пра смуглага чорнавалосага чалавека’ (Сцяц. ) адлюстроўвае яшчэ сувязь з чорным колерам смалы і абсмаленых прадметаў. Магчыма, што ва ўзнікненні слоў асмалёнкі і асмалёнак ёсць сувязь з коранем смаг‑ (параўн. смажыць ), а сувязь з смала — вынік пазнейшай народнай этымалогіі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
асмалі́ ць асма́ льваць II (пакрыць смалою ) té eren vt
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
асмалі́ ць асма́ льваць I
1. sé ngen vt á bsengen vt свінню , курыцу );
2. (абвугліць ) verkó hlen vt
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
смалі́ ць ², смалю́ , сма́ ліш, сма́ ліць; сма́ лены; незак.
1. каго-што . Апякаць агнём, чымсьці гарачым.
С. пальцы запалкай.
2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв. ). Абдаваць гарачынёй, прыпякаць (пра сонца).
Нясцерпна смаліць сонца.
3. каго-што . Абпальваючы агнём, знішчаць рэштку пуху, шэрсці і пад.
С. свінню.
С. качку.
4. што і без дап. Курыць (разм. ).
Цэлы дзень дзед смаліць люльку за люлькай.
|| зак. абсмалі́ ць , -смалю́ , -сма́ ліш, -сма́ ліць; -сма́ лены (да 1 і 3 знач. ) і асмалі́ ць ю́ , асма́ ліш, асма́ ліць ; асма́ лены (да 1 і 3 знач. ).
|| наз. смале́ нне , -я, н. знач. ).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
смалі́ ць ¹, смалю́ , смо́ ліш, смо́ ліць; смо́ лены; незак. , што.
1. Насычаць смалой.
С. канат.
2. Мазаць паверхню чаго-н. смалой.
С. шпалы.
С. лыжы.
|| зак. вы́ смаліць , -лю, -ліш, -ліць; -лены, абсмалі́ ць , -смалю́ , -смо́ ліш, -смо́ ліць; -смо́ лены і асмалі́ ць ю́ , асмо́ ліш, асмо́ ліць; асмо́ лены.
|| наз. смале́ нне , -я, н. і смо́ лка , -і, Д М ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)