аднаві́цель, -я, м.
Рэчыва, пры дапамозе якога выклікаецца рэакцыя аднаўлення (саставу, колеру і пад.).
А. для валасоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
аднаві́цель
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
аднаві́цель |
аднаві́целі |
| Р. |
аднаві́целю |
аднаві́целяў |
| Д. |
аднаві́целю |
аднаві́целям |
| В. |
аднаві́цель |
аднаві́целі |
| Т. |
аднаві́целем |
аднаві́целямі |
| М. |
аднаві́целі |
аднаві́целях |
Крыніцы:
krapivabr2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
аднаві́цель
назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
аднаві́цель |
аднаві́целі |
| Р. |
аднаві́целя |
аднаві́целяў |
| Д. |
аднаві́целю |
аднаві́целям |
| В. |
аднаві́целя |
аднаві́целяў |
| Т. |
аднаві́целем |
аднаві́целямі |
| М. |
аднаві́целю |
аднаві́целях |
Крыніцы:
krapivabr2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
аднаві́цель, -лю м. (вещество) восстанови́тель
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Аднавіцель 1/169, 188; 2/542; 7/155
Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)
аднаві́цель, ‑ю, м.
1. Спец. Рэчыва, з дапамогай якога выклікаецца рэакцыя аднаўлення — выдзяленне кіслароду з саставу складаных рэчываў. Вадарод з яўляецца моцным аднавіцелем хімічных злучэнняў.
2. Сродак для аднаўлення ранейшага колеру валасоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
odnowiciel
м. аднавіцель; аднаўляльнік
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
АКІСЛЕ́ННЕ-АДНАЎЛЕ́ННЕ, акісляльна-аднаўляльныя рэакцыі,
хімічныя рэакцыі, пры якіх адбываецца пераход электронаў ад атамаў, малекул ці іонаў аднаго злучэння да атамаў, малекул і іонаў другога. Паводле электроннай тэорыі акісленне вызначаецца як страта (напр., Zn-2e = Zn2+), а аднаўленне як далучэнне (напр., Cl2 + 2e = 2Cl–) электронаў. Рэчыва, якое далучае электроны, наз. акісляльнікам, а якое іх страчвае — аднавіцелем. Акісленне-аднаўленне ўзаемазвязаныя працэсы, якія адбываюцца адначасова: Zn + Cl2 = Zn Cl2 (Zn аднавіцель, акісляецца да Zn2+, а Cl2 акісляльнік, аднаўляецца да 2Cl–). Важнейшыя акісляльнікі: кісларод, хлор, пераксід вадароду, марганцавакіслы калій і інш. Аднаўляльнікі: вугаль, вадарод, ёдзісты калій, аксід вугляроду і інш. Пры складанні ўраўненняў акіслення-аднаўлення ўлічваецца электраадмоўнасць атамаў (здольнасць атама ў малекуле прыцягваць і ўтрымліваць электроны) і акіслення ступень. Перамяшчэнне электронаў у акісленні-аднаўленні адбываецца за кошт розніцы энергій сувязі, у аднаўляльніку электроны звязаны слабей. Рэакцыямі акіслення-аднаўлення карыстаюцца пры атрыманні металаў і неметалаў, розных хім. прадуктаў (аміяку, азотнай і сернай кіслот і інш.), яны ляжаць у аснове гарэння ўсіх відаў паліва, карозіі металаў, электролізу раствораў і расплаваў, дзеяння хім. крыніц току. Уласціва біял. сістэмам (гл. ў арт. Акісленне біялагічнае, Фотасінтэз).
т. 1, с. 192
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)