аб’е́кт

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. аб’е́кт аб’е́кты
Р. аб’е́кта аб’е́ктаў
Д. аб’е́кту аб’е́ктам
В. аб’е́кт аб’е́кты
Т. аб’е́ктам аб’е́ктамі
М. аб’е́кце аб’е́ктах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

аб’е́кт, -а, М -кце, мн. -ы, -аў, м.

1. У філасофіі: тое, што існуе па-за намі і незалежна ад нашай свядомасці, навакольны свет, матэрыяльная рэчаіснасць (спец.).

2. З’ява, асоба, якія падпадаюць пад уздзеянне чыёй-н. дзейнасці.

А. навуковага даследавання.

А. назірання.

3. Прадпрыемства, будоўля, установа як адзінка гаспадарчага або абароннага значэння, а таксама ўсё тое, што з’яўляецца месцам якой-н. дзейнасці.

А. будаўніцтва.

Пускавы а.

4. У граматыцы: семантычныя катэгорыі са значэннем таго, на каго (што) накіравана дзеянне; тое, што і дапаўненне (спец.).

|| прым. аб’е́ктны, -ая, -ае (да 1 знач.) і аб’е́ктавы, -ая, -ае (да 3 знач.; спец.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

аб’е́кт м., в разн. знач. объе́кт;

а. пазна́ння — объе́кт позна́ния;

а. навуко́вага дасле́давання — объе́кт нау́чного иссле́дования;

а. спрэ́чак — объе́кт спо́ров;

абаро́нны а. — оборо́нный объе́кт;

будаўні́чы а. — строи́тельный объе́кт

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

аб’е́кт, ‑а, М ‑кце, м.

1. Матэрыяльная рэчаіснасць, навакольны свет, які існуе па-за намі і незалежна ад нашай свядомасці. Аб’ект пазнання.

2. З’ява, прадмет, асоба, якія падпадаюць пад уздзеянне каго‑, чаго‑н. Аб’ект назірання, навуковага даследавання. □ Жыццё народу ва ўсёй яго паўнаце і шматграннасці, праца і побыт народных мас — усё гэта прызначана быць аб’ектам творчасці паэта. Івашын.

3. Прадпрыемства, будоўля, асобны ўчастак чаго‑н. як адзінка гаспадарчага або абароннага значэння. Рабочых перавялі на другія аб’екты — каго на будаўніцтва рабочага пасёлка, каго — на падсобныя памяшканні. Няхай. Мірнае насельніцтва выходзіла на будаўніцтва абаронных аб’ектаў. Краўчанка.

4. Тое, што і дапаўненне (у 3 знач.).

[Ад лац. objectum — прадмет.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Аб’ект (у мовазнаўстве) 1/18

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

Аб’ект (у праве) 1/18—19

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

АБ’Е́КТ

(ад лац. objectum прадмет),

філасофская катэгорыя, якая ў аб’ектыўнай рэальнасці выражае тое, на што накіравана прадметна-практычная і пазнавальная дзейнасць суб’екта. Аб’ект не тоесны аб’ектыўнай рэальнасці, апошняя выступае для суб’екта як аб’ект не «ў чыстым выглядзе», а ў формах дзейнасці, мовы і ведаў, выпрацаваных гіст. развіццём грамадства. У найб. канцэнтраваным выглядзе гэта адлюстроўваюць існуючыя тэорыі пазнання, сярод якіх можна вылучыць: тыя, у якіх сцвярджаецца, што аб’ект, які пазнаецца, непасрэдна дадзены суб’екту і дзейнасць суб’екта заўсёды вядзе да адыходу ад аб’екта і не вызначаецца прыродай самога аб’екта (сузіральны матэрыялізм, сучасны рэалізм, пазітывізм, фенаменалогія), і тыя, дзе аб’ект ёсць канструкцыя суб’екта, «аб’ектывацыя» ўнутр. зместу суб’екта (кантыянства, неакантыянства, прагматызм).

Літ.:

Субъект и объект как философская проблема. Киев, 1979;

Лекторский В.А. Субъект, объект, познание. М., 1980;

Стереотипы и динамика мышления. Мн., 1993.

У.К.Лукашэвіч.

т. 1, с. 19

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Аб’ект (у філасофіі) 1/19, 120; 3/137, 187, 194; 4/585; 10/100

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

аб’ект м.

1. Objékt n -(e)s, -e; Gégenstand m -(e)s, -stände;

прамысло́вы аб’ект Industríeobjekt n;

2. грам. (дапаўненне) Objékt n -(e)s, -e, Ergänzung f -, -en

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

аб’е́кт

(лац. obiectum = прадмет)

1) усё тое, што складае частку знешняга, матэрыяльнага свету;

2) факт, прадмет, з’ява, якія трэба вывучыць, разгледзець (напр. а. назірання);

3) прадпрыемства, будоўля, асобны ўчастак чаго-н. як месца чалавечай дзейнасці (напр. а, будаўнінтва, ваенны а.);

4) лінгв. дапаўненне.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)