абудзі́ць, абуджу́, абу́дзіш, абу́дзіць; абу́джаны; зак.

1. каго-што. Перапыніць чый-н. сон; прымусіць ачнуцца.

Шум абудзіў жанчыну.

2. перан., што. Парушыць спакой, напоўніць гукамі, галасамі, вярнуць да жыцця, дзейнасці, вывесці са стану спакою.

Гоман абудзіў вуліцу.

3. перан., што. Выклікаць якія-н. пачуцці, уласцівасці, якасці.

А. фантазію дзяцей.

|| незак. абуджа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. абуджэ́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

абудзі́ць

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. абуджу́ абу́дзім
2-я ас. абу́дзіш абу́дзіце
3-я ас. абу́дзіць абу́дзяць
Прошлы час
м. абудзі́ў абудзі́лі
ж. абудзі́ла
н. абудзі́ла
Загадны лад
2-я ас. абудзі́ абудзі́це
Дзеепрыслоўе
прош. час абудзі́ўшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

абудзі́ць сов.

1. разг. пробуди́ть, разбуди́ть;

2. перен. пробуди́ть, возбуди́ть;

а. ціка́васць да чаго́-не́будзь — пробуди́ть (возбуди́ть) интере́с к чему-л.;

3. перен. (сделать активным) пробуди́ть, разбуди́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

абудзі́ць, абуджу, абудзіш, абудзіць; зак., каго-што.

1. Перарваць, перапыніць чый‑н. сон; прымусіць ачнуцца; разбудзіць. Зосю абудзіў рык прыгнаных на ранкі кароў і прарэзлівыя гукі пастуховай трубы. Гартны. Вось і агністае убранне Скідае лес сярод балот. Пара! І крыкам на світанні Ён [жораў] абудзіў увесь свой род. Кірэенка.

2. перан. Парушыць спакой, напоўніць гукамі, галасамі і пад. Людзі, высыпаўшы з душнага памяшкання, ажывіліся, абудзілі вуліцу смехам і гоманам. Дуброўскі. // Вывесці са стану спакою, вярнуць да жыцця, дзейнасці. Любіць песняю дзяўчына З нашым садам прывітацца, Абудзіць спакой птушыны, З салаўямі паспрачацца. А. Астапенка.

3. перан. Выклікаць, выявіць якія‑н. пачуцці, уласцівасці, якасці. Абудзіць дзіцячую фантазію. Абудзіць творчую думку народа. □ Сваё галоўнае назначэнне, як настаўніка, Лабановіч вызначаў так: абудзіць у вучнях і выклікаць да дзеяння крытычны розум, каб да кожнай з’явы і факта яны падыходзілі з пытаннямі — як выніклі? у чым іх прычыны? Колас. Слова здольна суцешыць гора, выклікаць весялосць, натхніць на подзвіг, спыніць злы намер, абудзіць да дзеяння цэлыя народы. Юрэвіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

абуджа́ць, абудзі́ць (áuf)wécken vt; wáchrufen* аддз. vt (выклікаць пачуцці)

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

удыхну́ць², -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; зак., што ў каго (што) (высок.).

Абудзіць у кім-н. што-н. (які-н. настрой, думкі і пад.).

У. надзею.

У. жыццё ў каго-н. (абудзіць да дзейнасці).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

закаха́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; зак., каго ў каго (разм.).

Абудзіць у кім-н. пачуццё кахання да сябе.

З. у сябе.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

абуджа́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да абудзіць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

абу́джаны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад абудзіць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Расто́ркаць ’распіхаць, разварушыць, абудзіць, растармасіць’ (Нас., ТСБМ), ’раздаць пакрыху’ (Жд. 3). Да то́ркаць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)