абало́нь, -і, ж.
Тое, што і абалона (у 2 знач.).
А. сасны.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Абало́нь
назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 3 скланенне
|
адз. |
| Н. |
Абало́нь |
| Р. |
Абало́ні |
| Д. |
Абало́ні |
| В. |
Абало́нь |
| Т. |
Абало́нню |
| М. |
Абало́ні |
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
абало́нь
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 3 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
абало́нь |
абало́ні |
| Р. |
абало́ні |
абало́ней
абало́няў |
| Д. |
абало́ні |
абало́ням |
| В. |
абало́нь |
абало́ні |
| Т. |
абало́нню |
абало́нямі |
| М. |
абало́ні |
абало́нях |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
абало́нь ж., см. абало́на 2
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
абало́нь, ‑і, ж.
Тое, што і абалона (у 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Абало́нь ’лугавое ўзбярэжжа ракі, якое заліваецца ў разводдзе’ (Янк. I), абалонне ’тс’ (Касп., КТС), абалона ’тс’ (КТС). У тых жа значэннях рус. болонь, укр. болоння, чэш. blána, польск. błonie, błoń. Параўн. бель ’балота’ (светлы вір?). Фартунатаў (AfslPh, 4, 579) звязвае з іншасуфіксальнымі рус. болото, літ. báltas ’белы’ і г. д. Больш пераканаўчым было б супастаўленне прасл. *bolnь з яго фанетычным дублетам *polnь (< прасл. pole), гл. палон. (Талстой, Геогр., 74–79). Варыянты *bolnь і *polnь знаходзяцца арэальна ў дадатковым размеркаванні (*bolnь — на большасці паўночнаславянскай тэрыторыі, *polnь — паўднёваславянскай, што сведчыць у карысць архаічнасці *polnь). Параўн. абалонка 1, а таксама ад (гл.). Параўн. балона 2.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
абало́нь
1. Нізіннае месца, луг звычайна ў нізкай частцы каля ракі, які ў час разводдзя заліваецца вадой (Глуск. Янк. II, Слаўг.). Тое ж абулонь (Пол.).
2. Прастора паміж двума валамі, якія акружалі старажытны горад (Дзьяч.).
□ в. Абалонь Віц. (Рам. Мат.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
Абало́на, абалоніна, бальна, бальніна ’знешнія вільготныя слаі дрэва, якія знаходзяцца пад карой’ (Шат., Сцяшк.) абалонка, абалонь ’верхнія слаі драўніны з жывымі яшчэ клеткамі’ (Бяльк., Касп., Яруш.), абалонь ’тс’ (Маш., Янк. I, КЭС), оболона ’тс’ (КСТ), абалонь ’гадавыя кольцы на пні дрэва’, абалоністы ’зроблены з верхніх слаёў дрэва’ (Шат.). Рус. болонь, заболонь (= бел. абалонь), чэш. blána, oblana ’тс’. Іншыя славяне, відаць, гэтага слова не ведаюць. Ці не балтызм? Параўн. літ. bálnis ’ачэсанае ад кары дрэва’ (∼ bálnis ’белы, белая масць’). Семантычная паралель: польск. biel ’абалонь’. Укр. болона, польск. błona, чэш. blána і г. д. у значэнні ’тонкая плеўка’, мабыць, сюды не адносяцца; гл. абалонка. Параўн. балонь.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
błonie
н. луг, паша; абалонь; прырэчная даліна
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Агі́ба ’дрыгва’ (Касп.). Магчыма, ад gybati ’прыгінацца’ (агульнаславянскае і праславянскае). Параўн. гыбець. Семантычная паралель: прасл. lǫka прагіб’ і ’луг, абалонь’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)