Жмо́тка ’позыў (пры паносе)’ (Сл. паўн.-зах.). Відаць, звязана з коранем жаць 2 (параўн. сцісквае ў грудзях, схваткі), аднак шлях утварэння няясны.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Лянцы́дры, лынцы́дра ’цуглі’ (малар., Нар. словатв.). З вінцыдло ’тс’ (такая форма бытуе ў драг. гаворках), якое, відаць, з польск. ⁺więzidło (< прасл. vęzidlo).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ *Мяточніца, меточніца ’маленькі шчупачок’ (Крыв.). Відаць, з ⁺менточніца. Параўн. там жа ментачка ’тс’. Да мен‑т‑ (рус. ментик, ментюк) < мень < прасл. тьпь.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ная́ ’а як жа, так’ (Ян.). Відаць, з *ну а як жа, параўн. ая́ выкл. ’баюся я цябе’ (гл.), укр. ая ’так’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Наўпаміна́нне ’напамінанне’ (Нас., Яруш.), наўпаміна́ць угаворваць, пераконваць, наўпамянуць угаварыць; напомніць’ (Нас.). Відаць, у выніку кантамінацыі напамінаць ’прыпамінаць’ і упамінаць ’пераконваць; напамінаць’ (Нас.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Нестрыва́лы ’нястраўны’: Нестрывалае нешта зьеў (Касп.). Відаць, да стравіць ’ператравіць (пра страўнік)’, гл. страва, ці не пад уплывам стрываць ’сцярпець’ (гл. трываць)?
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Нябе́г̌лы (небеглы) ’нерызыкоўны’ (лельч., Нар. лекс.). Відаць, да нягеглы (гл.) з народнаэтымалагічным збліжэннем да бегчы, беглы. Параўн. таксама нягебны ’нягеглы, няўдалы’ (ТС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Падка́рні ’маленькія саначкі, якія прычэпліваюцца да санак пры перавозцы бярвення’ (Жд. 2). Гл. карьі©© ‑н‑, відаць, пад уплывам карнаты, карпаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Падры́заваць ’падабраць венікам збожжа (знізу ўверх)’ (Сцяшк. Сл.), пудрызовува́ты ’падграбаць лапатай’ (Выг. дыс.). Да рэзаць; у гэтай форме, відаць, украінізм, параўн. підрізува́ти.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Памаражы́ць, поморожиты ’зацвісці троху (аб хлебе)’ (Клім.). Відаць, ад марожаны < мароз (г. зн. пакрыцца белым налётам). Параўн. польск. morożowaty ’аб масці каня’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)