банке́т м Banktt n -(e)s, -е; Fstessen n -s, -;

даць банке́т у го́нар каго ein Fstessen für j-n [zu j-s hren] gben*

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

павярну́ць, -вярну́, -ве́рнеш, -ве́рне; -вярні́; -ве́рнуты; зак.

1. каго-што. Варочаючы, змяніць становішча каго-, чаго-н.

П. ключ.

П. хворага на бок.

2. каго-што і без дап. Змяніць напрамак, шлях руху.

П. з вуліцы ў завулак.

П. каня назад.

Дарога павярнула ў лес.

3. перан., што. Даць чаму-н. іншы напрамак, развіццё.

П. гаворку на іншы лад.

П. справу па-свойму.

|| незак. паваро́чваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. паваро́т, -у, Мо́це, мн. -ы, -аў, м.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

падкі́нуць, -ну, -неш, -не; -кінь; -нуты; зак.

1. каго-што. Кінуць (уверх ці пад што-н.).

П. сякеру пад лаўку.

2. што і чаго. Кінуўшы, дадаць.

П. вугалю ў топку.

3. каго-што і чаго. Даць, паслаць дадаткова (разм.).

П. рэзервы на фронт.

П. машыну дроў.

4. каго-што. Употай пакласці каля каго-, чаго-н., падлажыць.

П. лістоўку.

5. каго-што. Падвезці, давезці (разм.).

П. на машыне ў горад.

|| незак. падкіда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і падкі́дваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

накірава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; -рава́ны; зак.

1. каго-што. Вызначыць, надаць кірунак руху каму-, чаму-н.

Н. машыны ў горад.

2. Сканцэнтраваць што-н. на кім-, чым-н., супраць чаго-н.

Н. усе сілы на выкананне задання.

Н. увагу.

3. каго-што. Паслаць, адправіць, даць прызначэнне.

Н. хворага да ўрача.

4. каго (што). Даючы парады, навучыць чаму-н. добраму.

Н. на правільны шлях.

|| незак. накіро́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. накірава́нне, -я, н. (да 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

дада́ць, -да́м, -дасі́, -да́сць; -дадзі́м, -дасце́, -даду́ць; -да́й; -да́дзены; зак.

1. каго-што і чаго. Даць, зрабіць, сказаць і пад. ў дадатак да чаго-н.

Астатнія грошы дадам заўтра.

2. што да чаго. Сказаць або напісаць у дадатак да чаго-н.

Да сказанага нечага д.

3. што да чаго. Прыкласці, далучыць.

Да заявы д. медыцынскае заключэнне.

4. што да чаго. Скласці лікі.

Да пяці д. чатыры.

|| незак. дадава́ць, -даю́, -дае́ш, -дае́; -даём, -даяце́, -даю́ць.

|| наз. дадава́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

вы́садзіць, -джу, -дзіш, -дзіць; -джаны; зак.

1. каго (што). Даць магчымасць або прымусіць выйсці з вагона, судна і пад.

В. пасажыраў.

В. дэсант.

2. што. Перасадзіць у глебу (пра расаду, саджанцы).

В. памідоры з парнікоў.

В. кветкі ў грунт.

3. што чым. Пасадзіць вакол чаго-н.

В. пляцоўку кустамі.

4. што. Выбіць, выламаць моцным ударам (разм.).

В. дзверы.

|| незак. выса́джваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. выса́джванне, -я, н. і вы́садка, -і, ДМ -дцы, ж. (да 1—3 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

упра́віць, -а́ўлю, -а́віш, -а́віць; -а́ў; -а́ўлены; зак.

1. што. Уставіць на сваё месца (вывіхнутае).

У. сустаў.

2. перан., каго-што. Аддаць, прадаць; загубіць, знішчыць.

У. многа лесу.

У. каня.

3. каго-што. Даць увязнуць (разм.).

У. воз у гразь.

4. што і чаго. Даглядзець, усё зрабіць (па гаспадарцы; разм.).

Прошаным канём гаспадаркі не ўправіш (прыказка).

|| незак. упраўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| наз. упра́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж. (да 1 і 3 знач.) і упраўля́нне, -я, н. (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

przelicytować

зак.

1. даць больш высокую цану (на аўкцыёне);

2. перан. перасягнуць; перагнаць каго ў чым

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

*Ахвары́цца ’?’, параўн. у Дуніна–Марцінкевіча: «Пад каньмі аж зямля стоніць // «Ахварысь, падзі!» — крычыць…» Няясна. Магчыма, сапсаванае пры рэдагаванні: ахварысь нагадвае польск. foryś (forytarz) < ням. Vorreiter (Брукнер, 126) ’фарэйтар’, якое магло б пры адаптацыі даць хворысь або хвары́сь (з пераносам націску) ’фарэйтар’; тады прыведзены вышэй сказ трэба было б чытаць: «Пад каньмі аж зямля стоніць // А хварысь «Падзі!» крычыць…» Параўн. укр. палес. хво́рищь ’служка, якога саджалі вярхом на каня ў запрэжанай чацвёрцы коней’ (Лысенка, СПГ).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Вірзія́1 ’чалавек, які гаворыць абы-што’; ’лухта’ (Бяльк.). Аддзеяслоўнае ўтварэнне са старым суф. ‑ьja (як суддзя < sǫdьji). Да вярзці́ (гл.). Гл. яшчэ вярза́.

Вірзія́2 ’вялікі чалавек’ (Бяльк.). Кантамінаваная назва ад вірзія1 і вядомага ва ўсх.-маг. гаворках рус. верзила ’бамбіза, вялікі чалавек’, этымалогія якога няясная. Аднак, паводле семантыкі, лексему можна супаставіць з гоц. *wrisila, якое магло даць слав. vьrzila, параўн. ст.-н.-франц. wrisil, ст.-сакс. wrisitīk ’гіганцкі, магутны.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)