Трухні́вы, трухня́вы ‘трухлявы, крохкі, нямоцны’ (ТС), сюды ж трухне́ць ‘брынчаць, брынкаць, бразгаць (пра надтрэснуты посуд)’ (ТС), з іншай асновай трухце́ць ‘трашчаць’ (люб., Жыв. сл.), ‘утвараць глухі гук (пра надтрэснуты посуд’ (Зайка Кос.). Параўн. укр. трухня́вий ‘струхлы’, трухні́ти ‘гніць’, чэш. trouchnivý ‘трухлявы’. Да трухнуць (гл.), магчыма, пад уплывам трупце́ць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

чу́ткі, ‑ая, ‑ае.

1. Здольны добра ўспрымаць што‑н. слыхам, нюхам. — Спі, — гаворыць Яворскі, — сабакі ў мяне чуткія і злыя — абудзяць, калі што. Колас. // Які хутка рэагуе на знешнія раздражненні (гук, дотык і пад.). А ўначы ўсё навокал скоўваў амаль касмічны холад, і чуткія сейсмографы адзначалі, як недзе ў гарах трашчаць скалы. Шыцік.

2. Уражлівы, успрыімлівы. Каханне — лёгкая прынада Для сэрцаў чуткіх, маладых. Купала. Першым затрапятала чуткае лісце асіны. Шамякін.

3. Лёгкі, неглыбокі. Чуткі сон.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

rásseln

vi грыме́ць, звіне́ць, трашча́ць;

mit dem Säbel [mit den Wáffen] ~ бра́згаць збро́яй;

er ist durch Exámen gerásselt ён (з трэ́скам) правалі́ўся на экза́мене

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

Разду́рбаць ’паволі разбудзіць моцна спячага’ (ашм., Стан.), разду́рдаць ’разбудзіць тармосячы’ (смарг., Сл. ПЗБ), ’разбудзіць не ў час’ (Сцяшк. Сл.), розду́рбаць ’раскатурхаць’ (ТС), разду́рдацца, разду́рбацца ’ачуняць, прачнуцца’ (ашм., смарг., Сл. ПЗБ). Балтызм, параўн. літ. dùrdyti ’калоць’, ’тыкаць’, durdeti ’грымець, грукатаць, трашчаць’. Сюды ж, відаць, і дэфармаванае пад уплывам іншых слоў раздуры́ць ’раскатурхаць’, раздура́ць ’раскатурхваць’, раздура́цца ’прачнуцца’ (Юрч.). Параўн. разгурзацца (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Траску́н ‘жук сямейства лістаедаў, Chrysomelidae’ (ТСБМ). Сюды ж traskunczyk ‘сініца, Parus L.’ (Арх. Федар.), у спалучэнні чыро́к‑траскуно́к ‘птушка Anas guerguedula’ (Цярохін, Охота). Да трэск, трашчаць (гл.) паводле выдаваных гукаў, параўн. ЕСУМ, 5, 623, 645. Апошняя назва, відаць, запазычана з рус. чиро́к трескуно́к ‘тс’, параўн. таксама ўкр. чиро́к тріскуно́к пры дыял. тріскунка, трускуняць (ЕСУМ, 5, 659).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Тро́кнуць ‘сказаць не падумаўшы’ (Рэг. сл. Віц.). Відаць, роднаснае рус. дыял. трёкать ‘гаварыць (пра пустыя, неабгрунтаваныя выказванні)’, тре́кать ‘біць, калаціць’, якія Куркіна (Этимология–1983, 27) пры чаргаванні асноў збліжае з балг. тра́кам ‘стукаць, трашчаць’, тре́ква, тре́кне ‘біць, калаціць’ і больш далёкім літ. trė̃kti ‘нішчыць, разбураць’ няяснага паходжання (Смачынскі, 684). Гукапераймальнае (?), параўн. балг. трак‑трак ‘грук-грук’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Па́шка 1, пашкі ’расшчэплены^ дубчыкі, прыгатавання для пляцення кашоў’ (свісл., Навагр., Сл. ПЗБ), ’скручаная лаза для прывязвання паплёту да крокваў’, ’малады лісточак аеру, які дзеці ядуць’ (свісл., Шатал.). Літуанізм. Параўн. літ. pašinas ’стрэмка’, pašketi, paskinti ’трашчаць’, paškesys ’трэск’ (Арашонкава і інш., Весці, 4, 1969, 126).

◎ Па́шка 2 ’падпаха’ (сураж., Шн. 2) Укр. пашка, рус. смал. пашка ’падпаха’, дан. ’наросхрыст’. Да паха (гл.).⇉,

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

knácken

vt

1.

лу́скаць, гры́зці

(арэхі)

hárte Nüsse ~ — раша́ць ця́жкую зада́чу

éinen Géldschrank ~ — разм. узлама́ць сейф

2.

vi трашча́ць, хрусце́ць

mit den Fíngern ~ — пстры́каць па́льцамі

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

шво ср., в разн. знач. шов м.;

вы́прасаваць ш. — разгла́дить шов;

шыць дро́бным швом — шить ме́лким швом;

накла́дваць (наклада́ць) швы — мед. накла́дывать швы;

зварно́е ш. — стр., тех. сварно́й шов;

◊ трашча́ць па ўсіх швах — треща́ть по всем швам;

ру́кі па швах — ру́ки по швам

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

кракта́ць, кракчу, крэкчаш, крэкча і крахта́ць, крахчу, крэхчаш, крэхча; незак.

1. Выдаваць ціхія, адрывістыя гукі (пры хваробе, няёмкім становішчы, намаганнях і пад.). Ды і не чуваць было, каб .. [Скуратовіч] скідаў боты: звычайна ён крэкча і грукае, калі разуваецца. Чорны. Па тым, як .. [Шаевіч] соп, крактаў ззаду, я адчуваў, што ісці яму нялёгка. Сабаленка. // Трашчаць, скрыпець пад напорам, цяжарам чаго‑н. [Калёсы] крэкчуць ад цяжару паваленага гною ці дроў. Колас. [Алесь] ішоў да падвод і прыслухоўваўся, як кракталі калёсы, грузна накладзеныя цэглай. Броўка.

2. Абзывацца гукам, падобным да «крэ-крэ» (пра жаб). Па гэты бок Нёмана заложна, несціхана, аднатонна кракталі жабы. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)