падсе́сці, ‑сяду, ‑сядзеш, ‑сядзе; зак.
Сесці побач з кім‑, чым‑н., каля каго‑, чаго‑н. Да Івана Васільевіча, на вызваленае Падай месца, падсеў былы таварыш па рабоце. Шамякін. Вярнуўшыся ў купэ, Рыта зноў падсела да акна і аддалася ўспамінам аб сваіх нядаўніх універсітэцкіх сябрах. Васілевіч. // Сесці да каго‑н. на воз, у машыну і пад., каб пад’ехаць. [Насці] трэба было цяпер даганяць калёсы, бо ні да каго другога не падсядзеш пад’ехаць: усе наперадзе. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сядаві́ць ’садзіць’ (Сцяшк.), сядаві́цца ’сядаць, садзіцца’ (Сцяшк., Сл. ПЗБ), сядовэ́тыся ’тс’ (кам., Сл. ПЗБ), седаві́цсе (siedawicsie) ’тс’ (Федар. 1). Каўзатыў ад сядаць (гл.) са значэннем ’прапанаваць сесці; рабіць так, каб нехта сеў’, параўн. адносіны ставіць і стаяць (гл.). Відаць, не можа разглядацца асобна ад садавіць ’дапамагаць, прапанаваць сесці’ (гл.), для якога дапускаецца запазычанне з польскай, што нельга выключыць па лінгвагеаграфічных прычынах, аднак магчымы і другасны каўзатыў ад саджаць, садзіць, гл. Да словаўтварэння параўн. ст.-бел. седовати, седывати ’паседжваць’ (Сл. Скар.), суфікс якіх перадаваў шматкратнасць дзеяння.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ся́дзьба ’двор і агародная зямля’ (Бяльк.), ’прысядзібны ўчастак’ (Яўс.). Параўн. старое славін.-каш. старое seʒba ’месцажыхарства, сядзіба’. Прасл. *sedьba < *sědti ’сесці’, *sěděti ’сядзець’ з суф. ‑ba (гл. Варбат, Марфан., 98), параўн. сядзьба́ ’сядзенне’ (Ласт.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
табурэ́тка, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.
Род мэблі для сядзення ў выглядзе круглай або квадратнай формы без спінкі. Ліда падала табурэтку, папрасіла сесці, села сама на ўскрай ложка. Мележ.
[Фр. tabouret.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
diet1 [ˈdaɪət] n.
1. яда́, стол
2. дые́та;
She is on a diet. Яна на дыеце;
go on a diet се́сці на дые́ту;
keep to a diet трыма́цца дые́ты
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
кружо́к, ‑жка, м.
1. Памянш. да круг (у 1, 2 і 3 знач.). Сесці ў кружок. Нарысаваць кружок.
2. Круглая драўляная падстаўка пад скавараду. На драўляны прамаслены кружок паставіла [маці] патэльню з яечняй. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падсусе́дзіцца, ‑седжуся, ‑седзішся, ‑садзіцца; зак., да каго-чаго.
Разм. Сесці, размясціцца побач з кім‑н.; далучыцца да каго‑, чаго‑н.; прысуседзіцца. [Лоўгач:] — Давайце і мы па адной бярозе пасадзім!.. — Падсуседзімся да дзіцячай ініцыятывы? Савіцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
напе́радзе, прысл. і прыназ.
1. прысл. На нейкай адлегласці перад кім-, чым-н.
Ісці н.
Н. быў лес.
2. прысл. У будучым.
У цябе яшчэ ўсё н.
Н. была цікавая работа.
3. прыназ. з Р. Выражае прасторавыя адносіны: ужыв. пры назве асобы ці прадмета, на некаторай адлегласці перад якімі хто-, што-н. знаходзіцца.
Ісці н. ўсіх.
Сесці н. каго-н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
мак, -у, мн. -і, -аў, м.
1. Травяністая расліна сямейства макавых з высокім сцяблом і вялікімі, часцей за ўсё чырвонымі кветкамі.
Чырвоныя макі.
2. зб. Насенне гэтай расліны, якое ідзе ў ежу.
◊
Дробным макам рассыпа́цца перад кім (разм., неадабр.) — лісліва дагаджаць каму-н.
Сесці макам (разм., неадабр.) — пацярпець няўдачу ў якой-н. справе.
|| прым. ма́кавы, -ая, -ае.
Макавае зярнятка.
Сямейства макавых (наз.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
уссе́сці, усся́ду, усся́дзеш, усся́дзе; уссе́ў, уссе́ла; усся́дзь; зак., на каго-што (разм.)
1. Наваліцца ўсім сваім цяжарам.
Двое ўсселі на аднаго.
2. Сесці куды-н. у вялікай колькасці.
Мурашкі ўсселі на ногі.
3. перан. З лютасцю напасці.
Глядзі, уссядуць сабакі — не абаронішся.
4. Неўзлюбіўшы каго-н. ці раззлаваўшыся на каго-н., пачаць папракаць, чапляцца.
Усселі на чалавека і не даюць яму жыцця.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)