Ніц1 ’ніцма, тварам да зямлі’ (Нас., Гарэц., Бяльк., Пятк., Шат., Сл. ПЗБ), укр.ниць, рус.ниц, ничь, ст.-чэш.nic, славен.nic, серб.-харв.ниц, параўн. ст.-слав.паде ниць. Прасл.*nicь параўноўваюць з лат.nica ’мясцовасць уніз па рацэ’, ст.-інд.nīcas ’нізкі’, nicāt, nīcāiş ’унізе’, ст.-в.-ням.nidar ’уніз’, што выводзіцца з асновы і.-е.nī‑ ’уніз’ (Фасмер, 3, 76; Махэк₂, 399; Бязлай, 2, 222).
Ніц2 ’спод, левы бок тканіны ці адзежы’ (Нас.), рус.ничь ’тс’, польск.nice ’левы бок тканіны’, славац.níce ’тс’ (< польск., Махэк₂, 399), серб.-харв.нице ’навыварат’. Гл. ніц1.
2.перан. Адхіленне ад правільнай лініі паводзін, дзейнасці. Левы загіб. □ — Памылачка правага характару, дый загіб з заскокам у вас.Гурскі.
3. Загнутае месца. У загібах .. [пілоткі] — дзве іголкі: адна з чорнай ніткай, другая з белай.Карпюк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Падру́чны ’які знаходзіцца пад рукамі, заўсёды ёсць; які выконвае падсобную работу’ (ТСБМ). Да рука (гл.). Падру́чны (вол) ’левы вол, які «пад рукою»’ (Янк. 1), подру́чны конь (вол) ’тс’ (ТС). Рус.подру́чная лошадь ’прыпражны конь з правага боку’, дан.падру́чны (падру́шны) вол ’вол з левага боку’, укр.підру́чний (вол) ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
БЯРВЕ́НКА,
рака ў Беларусі, у Гродзенскім р-не, левы прыток Пыранкі (бас. Нёмана). Даўж. 25 км. Пл. вадазбору 110 км². Пачынаецца з воз. Доўгае. На ўсім працягу каналізаваная.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
◎ Назна́йніцу ’навыварат’ (смарг., Шатал.; свісл., Сцяшк. Сл.), таксама назнинок, назнинку ’тс’ (Нас.), параўн. рус.найзнинку ’тс’. З на+*ізнаніцу, апошняе з на́ніц ’навыварат’ (гл.), у выніку дээтымалагізацыі збліжана са знаць ’ведаць’, параўн. знийніца ’выварат, левы бок матэрыі’ (Сцяшк. Сл.); аналагічна на‑знанок, параўн. знинок, знинка ’тс’, гл. Фасмер, 3, 123. Параўн. найліхоўніцу (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ля́мка, ‑і, ДМ ‑мцы; Рмн. ‑мак; ж.
Шырокі рэмень са скуры ці моцнай тканіны, які перакідваецца цераз плячо пры перацягванні, пераносцы грузу і інш. Бурлацкая лямка. □ Ісці было цяжка. Лямкі рэзалі плечы, а рэчавы мяшок спаўзаў на левы бок.Асіпенка.Мікола памог адвязаць лямкі, сабраць коўзкі і халодны шоўк парашута.Новікаў.
•••
Цягнуць лямкугл. цягнуць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
напада́ючым.разм.спарт. Stürmer m -s, -;
кра́йні напада́ючыÁußenstürmer m, Flǘgelstürmer m;
ле́вы кра́йні напада́ючы der línke Áußenstürmer;
пра́вы кра́йні напада́ючы Réchtsaußen m -s, -, der réchte Áußenstürmer
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
sierpowy
1. серпавы;
2.м.спарт. бакавы ўдар; хук;
prawy (lewy) sierpowy — правы (левы) хук
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Ба́кір: на‑ба́кір (Нас.), укр.наба́ки́р. Запазычанне з польск.nabakier ’тс’ (< ням., з мовы маракоў, параўн. Back у слове Backbord ’левы борт’ і kehr! павяртай!’). Гл. Бернекер, 39–40; Брукнер, 12; Карловіч, Wyr. obce, 25; Фасмер, 1, 146–147; Рыхардт, Poln., 32; Кюнэ, Poln., 43. Рус.набекре́нь, магчыма, не сюды (гл. Фасмер, 1, 147).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ВЯЛІ́КАЯ СЛІ́ВА,
рака ў Слуцкім р-не Мінскай вобл., левы прыток р. Случ (бас. Прыпяці). Даўж. 25 км. Пачынаецца за 1 км на ПдУ ад в. Муравішчына. Рэчышча на ўсім працягу каналізаванае.